Στην ηλεκτρονική εφημερίδα “itn Ελληνικός Τουρισμός” που κυκλοφόρησε την Πέμπτη 10 Φεβρουαρίου 2022, γράφει o Μιχάλης Μάρκου για το ζήτημα της «ηθική» στις επιχειρήσεις.
Η «ηθική» σχετίζεται με ένα σύνολο κανόνων και αξιών που καθορίζει τη συμπεριφορά των μελών μιας ομάδας στην οποία εφαρμόζεται, με κριτήριο τι είναι αποδεκτό και τι όχι, δηλαδή ποιες πράξεις είναι αποδεκτές και ορθές και ποιες θεωρούνται ανάρμοστες και λανθασμένες.
Οι ηθικοί κανόνες και νόμοι προκύπτουν προκειμένου να ελέγξουν την ιδιοτελή συμπεριφορά ατόμων και επιχειρήσεων που απειλούν τα συλλογικά συμφέροντα της κοινωνίας.
Οι ηθικές αποφάσεις υποκινούνται από αρχές όπως η εντιμότητα, η δικαιοσύνη, το ενδιαφέρον, ο σεβασμός και η αφοσίωση. Και πραγματικά, όλες αυτές οι αρχές είναι κατά γενική ομολογία το όχημα για την θεμελίωση μίας αξιέπαινης συμπεριφοράς.
Ένα ηθικό ζήτημα αφορά μια κατάσταση κατά την οποία ένα άτομο καλείται να πράξει με γνώμονα την ηθική ορθολογικότητα. Τα ηθικά ζητήματα ανακύπτουν σε κάθε φάση της ανθρώπινης ζωής όπως επίσης και της επιχειρηματικής ζωής και άπτονται της «επιχειρησιακής ηθικής», δηλαδή αφορούν όλες εκείνες τις αξίες, αρχές και ηθικά κριτήρια που συντονίζουν την ανθρώπινη συμπεριφορά στον επιχειρηματικό κόσμο.
Η «επιχειρησιακή ηθική» (business ethics) είναι η μελέτη των κατάλληλων επιχειρηματικών πολιτικών και πρακτικών σχετικά με πιθανά αμφιλεγόμενα ζητήματα, όπως η εταιρική διακυβέρνηση, το εμπόριο και η μετάδοση εμπιστευτικών πληροφοριών, η δωροδοκία, οι διακρίσεις, η εταιρική κοινωνική ευθύνη και οι εμπιστευτικές ευθύνες.
Ο νόμος συχνά ορίζει την επιχειρηματική δεοντολογία, ενώ άλλες φορές η «επιχειρησιακή ηθική» παρέχει ένα βασικό πλαίσιο το οποίο οι επιχειρήσεις μπορούν να ακολουθήσουν για να κερδίσουν την αποδοχή των πελατών, των προμηθευτών, των υπαλλήλων τους και γενικότερα όλων εκείνων των ενδιαφερόμενων μερών (stakeholders).
Η «ηθική» στο κόσμο των επιχειρήσεων είναι ένα ζήτημα που έχει αποκτήσει μεγάλη σημασία την τελευταία 25ετία, ιδιαίτερα μετά τα σκάνδαλα εταιρειών όπως η Enron, η WorldCom, η Arthur Andersen, η Lehman Brothers, κοκ.
Η δε πρόσφατη οικονομική κρίση έχει επιφέρει μια σειρά από προκλήσεις στις οποίες η σύγχρονη επιχείρηση καλείται να αντεπεξέλθει με δεδομένο ότι η μεγιστοποίηση κερδών, με την ταυτόχρονη αδιαφορία στα κοινωνικά προβλήματα, θα δοκιμάσει την κοινωνική συνοχή, την ύπαρξη της ίδιας της εταιρείας και κατά συνέπεια την ανάπτυξη της.
Η κοινωνία δοκιμάζεται συνεχώς μέσα από τις συνεχείς μεταρρυθμίσεις, με το αίσθημα της ανομίας και της διαφθοράς να κυριαρχεί. Και μέσα σε αυτή την ευρύτερη πρόκληση, οι επιχειρήσεις καλούνται όχι μόνο να ανταποκριθούν αλλά και να ηγηθούν της προσπάθειας για αποκατάσταση της ισορροπίας. Σήμερα, η «επιχειρησιακή ηθική» επεκτείνεται με ολοένα και ταχυτέρους ρυθμούς στο παγκόσμιο περιβάλλον και επηρεάζει θετικά ή αρνητικά την εξέλιξη μιας κοινωνίας. Η διαχείριση μιας εταιρείας, η εργασιακή ευθύνη καθώς και η συνειδητοποίηση ότι ένας οργανισμός, κερδοσκοπικός ή μη, δεν αποτελεί ένα εξωσωματικό κύτταρο της κοινωνίας το οποίο αποσκοπεί μόνο στην αύξηση των κερδών του, αλλά φέρει και ηθική ευθύνη, καθιστούν τη νέα αυτή έννοια ακόμη πιο σημαντική.
Η συνειδητοποίηση της σημασίας της ηθικής των επιχειρήσεων ως εργαλείου για την επίτευξη των στόχων που έχουν τεθεί από την εταιρεία είναι η αρχή της επιτυχίας για κάθε επιχείρηση. Όταν υπάρχει θετική εταιρική κουλτούρα στις επιχειρήσεις, τόσο το ανθρώπινο δυναμικό όσο και τα ίδια τα στελέχη αποτελούν τους καλύτερους πρεσβευτές για την καλή εικόνα των επιχειρήσεων προς τα έξω.
Η «επιχειρηματική ηθική» είναι μια γενικότερη κουλτούρα, η οποία θα πρέπει να διαχέεται πρώτα στο εσωτερικό περιβάλλον της επιχείρησης και εν συνεχεία να εκδηλώνεται και στο εξωτερικό της περιβάλλον. Τα οφέλή της ηθικής στο εργασιακό και φυσικό περιβάλλον είναι πολλά.
Πρωτίστως, καλλιεργείται κλίμα εμπιστοσύνης και αξιοκρατίας μεταξύ των υπαλλήλων και ενισχύεται το ηθικό τους. Ταυτόχρονα, συσφίγγονται οι σχέσεις μεταξύ της εταιρείας και των πελατών-προμηθευτών της, αυξάνεται η εμπιστοσύνη στους υπάρχοντες πελάτες της και προσεγγίζονται ευκολότερα νέοι. Επίσης, ενισχύεται η εταιρική κουλτούρα, προστατεύεται και διατηρείται η εταιρική φήμη και η εταιρεία κατακτά την αξιοπιστία της απέναντι σε όλα τα ενδιαφερόμενα μέρη (stakeholders).
Σημαντικοί παράμετροι για την εφαρμογή της «επιχειρηματικής ηθικής» στο εργασιακό και επιχειρηματικό περιβάλλον είναι: η
σωστή ανάλυση του μακρο-περιβάλλοντος, η μελέτη και προσαρμογή των αρχών της επιχειρηματικής ηθικής στην εταιρική κουλτούρα, η σύνδεση των αρχών της επιχειρηματικής συμπεριφοράς με τις εταιρικές αξίες, η διάχυση, διάδοση, επεξήγηση, κατανόηση, αποδοχή και εφαρμογή των αρχών της επιχειρηματικής συμπεριφοράς, η θέσπιση μηχανισμών και διαδικασιών ελέγχου και βελτιστοποίησης της εφαρμογής των αρχών της επιχειρηματικής συμπεριφοράς και, τέλος, η δέσμευση στην τήρηση των αρχών της «επιχειρηματικής συμπεριφοράς».
Εν κατακλείδι, εάν η «ηθική» ασχολείται με την εξέταση της ορθότητας ή μη μιας πράξης ή ενός χαρακτήρα και προσπαθεί να ορίσει τα κριτήρια σύστασης του ορθού ή μη ορθού, η «επιχειρησιακή ηθική» είναι η σωστή και ορθή διακυβέρνηση των επιχειρήσεων.
Εξετάζει τους τρόπους με τους οποίους μπορούν να επιλυθούν καλύτερα οι διαφορές μεταξύ των εμπλεκόμενων μερών, επιδιώκει να εξισορροπήσει τα συγκρουόμενα συμφέροντα και γενικότερα θέτει έναν κώδικα κανόνων επιχειρησιακής συμπεριφοράς, οι οποίοι τυγχάνουν κοινής αποδοχής. Η σύγχρονη επιχείρηση οφείλει να εφαρμόζει κοινωνικά αποδεκτές διαδικασίες και να ακολουθεί μια επιχειρηματική ηθική διατυπωμένη με συνέπεια και κοινωνική συμβατότητα.
