Θρησκευτικός – Προσκυνηματικός – Τελετουργικός Τουρισμός
O Θρησκευτικός τουρισμός περιλαμβάνει το σύνολο των τουριστικών δραστηριοτήτων που σχετίζονται με την διενέργεια ταξιδιού ατομικά ή ομαδικά σε τόπους, χώρους και μνημεία, κτίσματα, μόνες και ναούς που σχετίζονται με την ιστορία και την εξέλιξη της θρησκευτικής δραστηριότητας η γενικότερα θρησκευτικής εργασίας, για λόγους θρησκευτικού, ιστορικού, πολιτιστικού και εκπαιδευτικού ενδιαφέροντος.
Ο Προσκυνηματικός τουρισμός αφορά τις προσκυνηματικές περιηγησεις και όλες οι δραστηριότητες που διενεργούνται με κύριο κίνητρο το προσκύνημα, ενώ ο Τελετουργικός τουρισμός αναφέρεται στην συμμετοχή σε θρησκευτικές τελετές και εκδηλώσεις, στην εκπλήρωση τάματος, στην έκφραση λατρευτικής πίστης και στην εκπλήρωση εσωτερικής αναζήτησης περί του θείου, καθώς και στην τέλεση μυστηρίων (γαμήλιος τουρισμός).
Στις δραστηριότητες του Θρησκευτικού – Προσκυμανητικού τουρισμού περιλαμβάνονται όλες οι δραστηριότητες συνεδριών και εκδηλώσεων που διοργανώνονται από τις γνωστές θρησκευτικές κοινότητες στην Ελλάδα, που έχουν αντικείμενο σχετικό με θέματα θρησκείας, θρησκευτικών μνημείων, θρησκευτικών δραστηριοτήτων και τελετών, καθώς και δράσεις με το σκοπό της ανάδειξης των μνημείων,, των παραδόσεων και των επετείων, σχετικών με την ιστορία, την εξέλιξη και την ανάπτυξη των θρησκευτικών δραστηριοτήτων.
Οι βυζαντινές και οι μεταβυζαντινές εκκλησίες, οι επιβλητικοί καθεδρικοί ναοί με την αξιόλογη εικονογράφηση τους, με ψηφιδωτά, τοιχογραφίες και εικόνες, τα ξωκλήσια και τα προσκυνήματα της υπαίθρου, τα μοναστήρια, τα μετόχια και οι σκήτες, η μοναδική μοναστική πολιτεία του Αγίου όρους και τα μοναστήρια των μετεώρων, και τα απαράμιλλα ιστορικά κειμήλια στα βήματα του Αποστόλου Παύλου μαρτυρούν την επιμονή προσήλωση στις παραδόσεις και την στενή και μακραίωνη διασύνδεση της τέχνης και της καθημερινής ζωής του λαού μας με την θρησκευτική λατρεία.
Ορθοδόξοι πιστοί από το εξωτερικό που επισκέπτονται την Ελλάδα προκειμένου να ασκήσουν τα θρησκευτικά τους καθήκοντα, ως πλεον οργανωμένη, ειδική αγορά και ότι, ανεξάρτητα από την μικρομεσαία εισοδηματική τους κατάσταση, ο αριθμός τους αυξάνεται σταθερά, πλησιάζοντας ετησίως στα 300 χιλιάδες άτομα.
Όμως ο θρησκευτικός τουρισμός δεν αφορά μόνο ευσεβείς περιηγητές, αλλά και πάμπολλους φιλέρευνους ταξιδιώτες και θαυμαστές της βυζαντινής τέχνης, οι οποίοι, μέσα από τα πολιτιστικά οδοιπορικά στον ελληνικό χώρο, έρχονται σε επαφή με την πνευματικότητα της ορθοδοξίας και κατεπέκταση με το ‘’πνεύμα αθανάτον’’ που διαπερνά και αποδεικνύει όλη την ελληνική ιστορία.
Οι περισσότεροι ταξιδιώτες επισκεπτόμενοι τα θρησκευτικά μνημεία, προσπαθούν να συνδυάσουν το προσκύνημα τους με την επίσκεψη και σε άλλους χώρους πολιτιστικού ενδιαφέροντος έξω από το θρησκευτικό τους δόγμα για να καλύψουν ένα ευρύ φάσμα πολιτιστικών ενδιαφερόντων που συνδυάζει όλες τις παροχές της πολιτιστικής κληρονομιάς του συγκεκριμένου τόπου, ζώντας βιωματικές παραδοσιακές εμπειρίες σε συνθήκες κατάνυξης και εγκράτειας, ως ένα προϊόν της ευρύτερης πολιτιστικής και τουριστικής ανάπτυξης.
Επιπλέον η Ελληνική Ορθόδοξη Εκκλησία, με την δική της δραστηριότητα και με την ανάδειξη της ελληνορθόδοξης θρησκευτικής κληρονομιάς, συμπληρώνει την προσπάθεια για την αναβάθμιση αλλά και την διάδοση του προσκυνηματικού τουρισμού, οπως καταδεικνύεται στο πρωτόκολλο συνεργασίας της Εκκλησίας της Ελλάδος και του Υπουργείου Τουρισμού αλλά και στις ειδικές εκδόσεις και προβολές σε site του Ε.Ο.Τ.
Οι προτεινόμενες δράσεις για την ανάπτυξη του θρησκευτικού και προσκυνηματικού τουρισμού είναι: α) η χαρτογράφηση και κατηγοροποιήση ανα περιοχή όλων των μνημείων θρησκευτικού ενδιαφέροντος με τη συνεργασία της εκκλησίας, για να αξιοποιηθούν ευρωπαϊκοί πόροι προς εκπόνηση προγραμμάτων συντήρησης και ανάδειξης εκκλησιαστικών μνημείων και για να δημιουργηθούν υποδομές ψηφιακής περιήγησης και προβολής, προσβάσιμες τους επισκέπτες.
β) η διασύνδεση του θρησκευτικού τουρισμού με τα ιστορικά και πολιτιστικά στοιχεία που συνοδεύουν με την διαδρομή της ορθοδοξίας γ) η συνδυαστική αξιοποίηση των θρησκευτικών εορτών, καθώς υπάρχουν ναοί και μνημεία στους οποίους διοργανώνονται εορτές και εκδηλώσεις ως πόλος έλξης και δ) η επιτάχυνση και η διευκόλυνση των διαδικασιών χορήγησης βίζας για τους επισκέπτες του θρησκευτικού τουρισμού εκτός χωρών Σένγκεν, με ενίσχυση του προσωπικού και των υποδομών στα προξενεία και δημιουργία νέων visa centers, για όλο το χρόνο. Τέλος, ο συνολικός παγκόσμιος αριθμός των θρησκευτικών μετακινήσεων είναι 300 εκατ. ετησίως, ενώ το 70% αφορούν ταξίδια χριστιανών. Στον παγκόσμιο τζίρο των 16 δις. δολαρίων η Ελλάδα με τις ελληνορθόδοξες ρίζες στο μοναδικό βιοκλίμα της, επιβάλλεται να διεκδικήσει ανάλογο μερίδιο της τουριστικής αγοράς με προγράμματα βιώσιμης και αειφόρου ανάπτυξης σε συνδυασμό με όλες τις θεματικές μορφές τουρισμού (clusters) σε δωδεκάμηνη βάση, προσδίδοντας προστιθέμενη αξία στην όλη προσπάθεια της Νέας Διακυβέρνησης και του Υπουργείου Τουρισμού για να βιώσουμε την επερχόμενη Ανάσταση του Κυρίου και την οικονομομική ανάσταση μετά το παγκόσμιο σαρωτικό πλήγμα της κορωνοϊκής πανδημίας.
Κωνσταντίνος Κουσκούκης
Καθηγητής Δερματολογίας – Νομικός – Πρόεδρος της Ελληνικής Ακαδημίας Ιαματικής Ιατρικής – Πρόεδρος Ελληνικού Συνδέσμου Τουρισμού Υγείας
