Η Σιάτιστα aποτελεί έδρα του Δήμου Βοΐου και της Μητρόπολης Σισανίου και Σιατίστης. Έχει υψόμετρο 920 μέτρα και αριθμεί 5.400 κατοίκους. Βρίσκεται στο δυτικό τμήμα του νομού Κοζάνης, στις νότιες πλαγιές της κορυφής Βέλλια του Άσκιου (Σινιάτσικου) όρους, πάνω από την κοιλάδα του Αλιάκμονα και απέχει 28 χλμ. από την πόλη της Κοζάνης.
Η Σιάτιστα είναι νεότερη κωμόπολη και για τον πρώτο συνοικισμό δεν υπάρχει κανένα γραπτό μνημείο που να αναφέρει την κτίση του. Από την παράδοση μόνο γνωρίζουμε ότι στην περιοχή κάλυπταν απέραντα δάση, άρα ήταν περιοχή πλούσια σε βλάστηση που δεν ήταν δυνατό να μείνει ανεκμετάλλευτη από τους βοσκούς της εποχής. Έτσι κοντά στις πηγές “Βρέτος”, “Ψαρά” και “Τσιποτούρα” που σώζονται ασήμαντα ίχνη συνοικισμού, έφτιαξαν οι βοσκοί καλύβες που τις ονόμασαν “καλύβια”, ονομασία που δίνεται συχνά στα χωριά που μένουν τσοπάνηδες.
Ο Δημήτριος Κανατσούλης αναφέρει ότι στη θέση που είναι σήμερα κτισμένη η Σιάτιστα, προϋπήρξε ένας αρχαίος οικισμός, ίσως ελιμιωτικός και ιδρύθηκε μετά την εγκατάσταση των Ελιμιωτών στην κοιλάδα του ποταμού Αλιάκμονα στο μεταίχμιο της Ελιμείας και Ορεστίδας και μάλιστα πάνω σε μια ορεινή διάβαση που συνέδεε τις δύο περιοχές. Στο συμπέρασμα αυτό οδηγείται από την ανακάλυψη δύο αρχαίων τάφων, ενός στη Γεράνεια και ενός στη Χώρα. Ο δεύτερος περιείχε απολιθωμένους σχεδόν σκελετούς, που ο ένας μάλλον ανήκε σε γυναίκα, κρίνοντας από τα κτερίσματα που βρέθηκαν (ένα περιδέραιο και δύο αγγεία). Δεν ξέρουμε αν αυτού του οικισμού αποτελεί συνέχεια η σημερινή πόλη.
Από την αποίκισή της μέχρι σήμερα έλαβε κατά σειρά τα τέσσερα ονόματα Καλύβια, Αρμούτ-Κιόι, Φλωροχώρι, Σιάτιστα. Το όνομα “Φλωροχώρι” ήταν επωνυμία χαρακτηριστική του πλούτου που αποκόμισε από το εμπόριο ή και από το έθιμο να κρεμούν οι γυναίκες και τα κορίτσια φλουριά στο στήθος τους, τα οποία άστραφταν όταν χόρευαν στους γάμους και στα γλέντια. Για την ετυμολογία της λέξης “Σιάτιστα” έγιναν και εξακολουθούν να γίνονται πολλές συζητήσεις. Το όνομα της πόλης ετυμολογείται:
• από το βλάχικο Siat ή το λατινικό Sitis = δίψα (εξαιτίας της έλλειψης νερού παλιότερα στην πόλη)
• από το λατινικό fossatum, βλάχικο Sat/Satesc = χωριουδάκι-καταυλισμός, αρχ. λιβάδι
• από το σλαβικό Setsiam = χωρίζω, κόβω, διαιρώ και της τοπικής κατάληξης –ιστα = Σέτσιστα = πόλη χωρισμένη (από το χωρισμό της Σιάτιστας σε δύο συνοικίες, τη χώρα και τη Γεράνεια)
• από το τουρκικό Set = οχυρό (από τη θέση – φρούριο) της πόλης.
Γιορτές – εκδηλώσεις – πανηγύρια
15 αυγουστου : Οι Καβαλάρηδες της Παναγίας: Ένα άκρως συγκινητικό έθιμο: οι καβαλάρηδες με στολισμένα άλογα, ξεκινούν χαράματα για το μοναστήρι της Παναγίας, στο Μικρόκαστρο (12 χιλιόμετρα έξω από την Σιάτιστα), για να προσευχηθούν και να ασπαστούν τη θαυματουργή εικόνα της Παναγίας. Το μεσημέρι επιστρέφουν στην πόλη, όπου τους περιμένει λαμπρή υποδοχή. 23 Δεκεμβρίου : Η Σιάτιστα γιορτάζει τα «Κόλιαντα». Μεγάλες φωτιές ανάβουν σε όλη την πόλη και δημιουργούν ένα μοναδικό θέαμα. Τις λεγόμενες Κλαδαριές. 5 & 6 Ιανουαρίου : Μπουμπουσάρια – Η Σιάτιστα πλημμυρίζει από μεταμφιεσμένους. Την παραμονή των Φώτων οι πλατείες και οι δρόμοι γεμίζουν μασκαράδες και ορχήστρες με χάλκινα, ενώ ανήμερα της μεγάλης γιορτής πραγματοποιείται η μεγάλη παρέλαση αρμάτων και μεταμφιεσμένων. 6 Αυγουστου : Πανηγύρι Αγίου Νικάνορα 25 Ιουλίου : Πανηγύρι Αγίας Παρασκεύης Αρχές Αυγούστου : Γιορτή κρασιού
