Τα χωριά είναι ανθρώπινες κοινότητες που μπορούν να εξελιχθούν σε τουριστικούς προορισμούς 365 ημερών χωρίς να πρέπει να αναγκαστούν να γίνουν εξ’ ολοκλήρου ξενοδοχεία. Αποτελεί κυρίως πρόκληση για την τοπική αυτοδιοίκηση η ενεργοποίηση τους ως εργαλεία τοπικής βιώσιμης ανάπτυξης και αναζωογόνησης της υπαίθρου.
Ένα σημαντικό εργαλείο για τον τουρισμό αποτελούν τα χωριά. Αποτελούν αυτόνομες ανθρώπινες κοινότητες τις περισσότερες φορές με ιστορία που χάνεται στα βάθη των αιώνων. Ιδιαίτερα στην ενδοχώρα τα χωριά αποτελούν μικρές οάσεις σε πανάρχαιες διαδρομές, ενώ εκτεταμένο είναι και το δίκτυο μονοπατιών για να επικοινωνούν μεταξύ τους. Ένα παράδειγμα αποτελούν τα χωριά πάνω στην αρχαία Εγνατία Οδό που ένωνε την Κωνσταντινούπολη με την Ρώμη μέσω Δυρραχίου. Ωστόσο τα χωριά της Ελλάδας πάσχουν από την νόσο της αστυφιλίας με τον πληθυσμό τους να μειώνεται, όσο μειώνονται και οι ανθρώπινοι πόροι που σχετίζονται με την γεωργική, κτηνοτροφική, δασική ή αλιευτική παραγωγή.
Ο εναλλακτικός τουρισμός μπορεί να αναδημιουργήσει το ενδιαφέρον για τις κοινότητες αυτές, μιας και προκαλώντας το ενδιαφέρον του επισκέπτη βελτιώνεται η περηφάνια και η αυτοπεποίθηση των ντόπιων κατοίκων για την αξία του τόπου τους. Ειδικότερα στα χωριά τα οποία δεν έχουν χάσει την ταυτότητά τους, την ντοπιολαλιά τους, το φυσικό τους περιβάλλον, την πλατεία του χωριού, τις συνήθειες και τα επαγγέλματα παράλληλα με την δυνατότητα να μπορεί να διαμείνει κανείς ή να απολαύσει κάποια από τα γαστρονομικά προϊόντα σε μια αυθεντικής μορφής λαϊκή κουζίνα που έρχεται από το χθες.
Ναι, τα χωριά είναι ανθρώπινες κοινότητες που μπορούν να εξελιχθούν σε τουριστικούς προορισμούς 365 ημερών χωρίς να πρέπει να αναγκαστούν να γίνουν εξ’ ολοκλήρου ξενοδοχεία. Αποτελεί κυρίως πρόκληση για την τοπική αυτοδιοίκηση η ενεργοποίηση τους ως εργαλεία τοπικής βιώσιμης ανάπτυξης και αναζωογόνησης της υπαίθρου.
Στα χωριά μπορούν να παραχθούν πολλαπλές εμπειρίες που να βασίζονται στην παραγωγή και στα πάσης φύσεως τοπικά παραγόμενα προϊόντα, στην οικοτεχνία, στην μεταποίηση μικρής κλίμακας σε συνδυασμό με την τοπική αξιοποίηση της γεωμορφολογίας, του τοπικού πολιτισμού, των εκάστοτε προσκυνημάτων και σχετικών περιηγήσεων των μύθων και των θρύλων. Κυρίως όμως τα χωριά και η συγκροτημένη τουριστική διαχείρισή τους ως προορισμοί μπορεί να αποτελέσει την κατάλληλη αποσυμπίεση των κορεσμένων τουριστικά περιοχών για μια ολοκληρωμένη ήπιας μορφής ανάπτυξη.
Στην Μακεδονία, στην Ήπειρο, στην Θράκη, την Θεσσαλία και την Στερεά Ελλάδα τα παραδείγματα είναι πολλά όπως και στην Πελοπόννησο. Τα νησιά της Ελλάδας κρύβουν πραγματικούς θησαυρούς στο εσωτερικό τους και η διαχείριση προορισμών οφείλει να δει την ορθολογική εξέλιξη και διατήρησή τους χωρίς να χάνεται η αίσθηση της αυθεντικότητας. Δεν είναι τυχαίο που στην λίστα της άυλης πολιτιστικής κληρονομιάς της UNESCO εντάχθηκε η μυρωδιά από τα «σοκολατάκια»… της αγελάδας της γαλλικής υπαίθρου.
Διότι η λέξη χωριό οφείλει να ενεργοποιεί όλες τις ανθρώπινες αισθήσεις και όχι να αποτελεί μια επιφανειακή προσομοίωση. Το φυσικό περιβάλλον με τα μονοπάτια κατάλληλα για πεζοδρομικές και ποδηλατικές διαδρομές, η τοπική λαϊκή αρχιτεκτονική με τις φόρμες βασισμένες στην ανθρώπινη κλίμακα της χρυσής τομής είναι τα τοπικά υλικά που δημιουργούν την τοπική ταυτότητα που διανθίζεται από τον τοπικό πολιτισμό που δείχνει την αειφορία του με την πορεία του μέσα στο χρόνο.
Η τοπική ταυτότητα, η μικρο-ιστορία κάθε χωριού, οι διάφοροι μύθοι-θρύλοι, οι εκδηλώσεις με το ετήσιο καλεντάρι, οι πολιτιστικοί και αθλητικοί σύλλογοι με τις δράσεις και τις γιορτές τους, τα μικρο-αξιοθέατα, τα σημεία θέας, τα προσκυνήματα και οι ναοί, η λαογραφία, τα ήθη και έθιμα, ο κύκλος της ζωής, η τοπική γαστρονομία με τα καφενεδάκια και τα ταβερνάκια, τα παιχνίδια των παιδιών, τα γιατροσόφια και τα μαγικά μετεωρολογικά μαζί με τα αγροτοκτηνοτροφικά έθιμα, η επαφή με τη φύση, η τοπική μουσική παράδοση, τα τραγούδια και οι ατέλειωτες ιστορίες ζωής και μακραίωνης γνώσης που περνούν από γενιά σε γενιά.
Ο τουρισμός μπορεί να συμβάλλει θετικά στην ενίσχυση της ταυτότητας και της διατήρησης της ζωής στο χωριό, όσο απομακρυσμένο και αν είναι όσο άγνωστο και αν θεωρείται.
Δυστυχώς η λίστα με τα εγκαταλελειμμένα χωριά αυξάνεται … Όσο αφήνονται στην μοίρα τους, αυτό το άλλοτε ολοκληρωμένο σύστημα κοινοτήτων, δεν θα αυτορυθμίζεται αλλά θα εκφυλίζεται. Εάν ο Ελληνικός Τουρισμός δεν σκύψει σύντομα στα λιγότερο προβεβλημένα χωριά και δεν συμβάλλει στην διατήρησή τους θα έχει χαθεί μια σημαντική ευκαιρία ανάδρασης και αναδημιουργίας ενός εξαιρετικού μοναδικού και αυθεντικού προϊόντος.
Η διαχείριση προορισμών αποτελεί ένα σημαντικό βήμα στην κατάκτηση της γνώσης από τις τοπικές κοινωνίες τώρα που έχει δημιουργηθεί ένας σημαντικός αριθμός τουριστικών επιστημόνων που μπορούν να δημιουργήσουν ολοκληρωμένα και ελκυστικά προγράμματα και δίκτυα στα χωριά της Ελληνικής ενδοχώρας.
Η πρόκληση είναι η στόχευση της βιώσιμης τουριστικής ανάπτυξης που θα ενισχύσει παράλληλα και τους ώριμους τουριστικούς προορισμούς βάζοντας τους σε μια διεργασία συμπληρωματικότητας. Κάθε χωριό της Ελληνικής Περιφέρειας μπορεί να δεί τον εαυτό του στο τουριστικό χάρτη εφόσον διασυνδέσει σωστά το χθες με το αύριο συμβάλλοντας με αυτό τον τρόπο θετικά στην ανάπτυξη του Ελληνικού Τουρισμού.
