O Δημήτρης Τριανταφυλλίδης γραφεί στην ηλεκτρονική εφημερίδα τουρισμού «itn Ελληνικός Τουρισμός» που κυκλοφόρησε την περασμένη Πέμπτη 27 Οκτωβρίου 2021 για την ανάγκη μείωσης του υπερτουρισμού και την προώθηση του slow travel.
Ο τουρισμός της «κατανάλωσης» ενός προορισμού έχει πάρει το προβάδισμα σε αυτό της ανακάλυψής του. Αυτές οι υπερβολές προκαλούν τον κορεσμό πολλών πόλεων και την καταγγελία αυτού του υπερτουρισμού από ένα μεγάλο μέρος των κατοίκων τους που καταγγέλλουν τις διεστραμμένες επιπτώσεις του.
Οι καταστροφικές συνέπειες του «υπερτουρισμού» στο περιβάλλον και στους τοπικούς πληθυσμούς πρέπει να αναγκάσουν τους παίκτες της τουριστικής βιομηχανίας να δημιουργήσουν πιο ενάρετες ταξιδιωτικές προσφορές και τους παραθεριστές να υιοθετήσουν λιγότερο επιβλαβείς πρακτικές.
Ο τομέας του τουρισμού, ο πρώτος που πλήττεται από την κρίση του covid-19, βιώνει δύσκολες στιγμές.
Μήπως αυτή η πρωτοφανής περίοδος είναι μια ευκαιρία για να επανεξετάσουμε την παράλογη τουριστική δραστηριότητα και τις σημερινές πρακτικές που δεν σέβονται πάντα τον τόπο και τους κατοίκους του;
Ας θυμηθούμε αυτό το εντυπωσιακό παράδειγμα: τον περασμένο Φεβρουάριο, ένα χιονοδρομικό κέντρο είχε προμηθευτεί χιόνι με ελικόπτερο για να ικανοποιήσει τους πελάτες του. Αυτή η κωμική κατάσταση που δημιουργείται από τον μαζικό τουρισμό δεν έχει πλέον μια θέση στον σημερινό κόσμο.
Οι απερίσκεπτες εκπομπές CO2, η υποβάθμιση του τοπίου και η θυελλώδης συμβίωση μεταξύ ταξιδιωτών και κατοίκων, συνέπειες του «υπερτουρισμού», φαίνονται να εξαντλούνται.
Σήμερα, πρέπει να τα ξαναφτιάξουμε όλα και να επιστρέψουμε στις πραγματικές αξίες του ταξιδιού: «πάρτε το χρόνο σας, γνωρίστε τον άλλο, ανακαλύψτε πολιτισμούς διαφορετικούς από τους δικούς μας…».
Το να γίνει ο τουρισμός πιο βιώσιμος έχει καταστεί προτεραιότητα για το 72% των ταξιδιωτών, οι ταξιδιωτικοί πράκτορες πρέπει να συνεργάζονται άμεσα με τις τοπικές αρχές για τη δημιουργία νέων τουριστικών προσφορών κατανεμημένων σε όλη την επικράτεια και κατά τη διάρκεια του έτους.
Πώς καταφέραμε να φτάσουμε σε αυτό το σημείο;
Από τις πρώτες διακοπές μετ’ αποδοχών, η τουριστική προσφορά έχει συγκεντρωθεί σε μερικά μέρη που είναι τώρα θύματα του υπερτουρισμού.
Ο τουρισμός της «κατανάλωσης» ενός προορισμού έχει πάρει το προβάδισμα σε αυτό της ανακάλυψής του. Αυτές οι υπερβολές προκαλούν τον κορεσμό πολλών πόλεων και την καταγγελία αυτού του υπερτουρισμού από ένα μεγάλο μέρος των κατοίκων τους που καταγγέλλουν τις διεστραμμένες επιπτώσεις του (Βενετία, Βαρκελώνη, Άμστερνταμ για να αναφέρουμε μόνο μερικές). Με την έλευση των κοινωνικών δικτύων, και ιδίως instagram, ο αγώνας για το τέλειο κλισέ καταστρέφει πολλούς προορισμούς. Όλοι βιώνουν τώρα μια ενιαία εμπειρία μακριά από τη μοναδικότητα μιας περιοχής, πλούσιας στην ιστορία και τον πολιτισμό της, όπου έχει έρθει να βυθιστεί.
Πώς θα το κάνουμε;
Όπως συμβαίνει ήδη στο Cinque Terre (Ιταλία) ή το Machu Picchu (Περού), ο περιορισμός του αριθμού των καθημερινών επισκεπτών που επιτρέπεται να επισκέπτονται τις τοποθεσίες είναι μια ριζική λύση, αλλά απαραίτητη, καθώς η κατάσταση είναι επείγουσα.
Μακροπρόθεσμα, η σωτηρία του τουριστικού τομέα θα εξαρτηθεί από τη δημιουργία νέων προσφορών (το 95% των ταξιδιωτών πηγαίνουν στο 5% του πλανήτη σύμφωνα με τον UNWTO). Οι ταξιδιώτες μπορούν τώρα να στραφούν σε ξεχασμένα εδάφη, όπως τα πολλά χωριά που υπάρχουν παντού στην Ευρώπη, που πεθαίνουν και περιμένουν τους τουρίστες να ενισχύσουν την τοπική οικονομία τους.
Γιατί να μην παίξουμε το χαρτί εγγύτητας;
Πρόκειται για την (εκ νέου) ανακάλυψη της τοπικής μας κληρονομιάς και των εθνικών, περιφερειακών και τοπικών φυσικών αποθεμάτων μας, αναβιώνοντας τα μικρά καταστήματα και εστιατόρια των περιοχών μας, τα ταξίδια μας θα βρουν λόγο, αντοχή και αυθεντικότητα.
Ο υπερτουρισμός είναι επίσης συνώνυμος με κατασκευές που αναπτύσσουν γρήγορα οπτική ρύπανση, που μπορούμε εύκολα να αποφύγουμε ευνοώντας υπάρχοντα κτίρια ή λύσεις που δεν απαιτούν καμία βαριά υποδομή.
Επανεξέταση της τουριστικής προσφοράς
Το να γίνει ο τουρισμός πιο βιώσιμος έχει καταστεί προτεραιότητα για το 72% των ταξιδιωτών, οι ταξιδιωτικοί πράκτορες πρέπει να συνεργάζονται άμεσα με τις τοπικές αρχές για τη δημιουργία νέων τουριστικών προσφορών κατανεμημένων σε όλη την επικράτεια και κατά τη διάρκεια του έτους.
Τώρα είναι η ώρα να συνειδητοποιήσουμε τα προβλήματα και να επιφέρουμε μια αλλαγή στις νοοτροπίες καθώς και στις πρακτικές. Κάθε παίκτης του τουριστικού τομέα πρέπει να θέσει τα σωστά ερωτήματα: Έχουμε θετικό περιβαλλοντικό και κοινωνικό αντίκτυπο; Εντοπίσαμε και χρησιμοποιήσαμε όλες τις λύσεις που σέβονται τον τόπο μας στο έπακρο τις δυνατότητές τους;
Οι ταξιδιώτες μπορούν τώρα να στραφούν σε ξεχασμένα εδάφη, όπως τα πολλά χωριά που υπάρχουν παντού στην Ευρώπη, που πεθαίνουν και περιμένουν τους τουρίστες να ενισχύσουν την τοπική οικονομία τους.
Επανεκμάθηση για ταξίδια
Σε αντίθεση με την διαταγή του μαζικού τουρισμού για να δούμε τα πάντα και να κάνουμε τα πάντα, το slow travel μας ενθαρρύνει να πάρουμε το χρόνο μας. Όταν ταξιδεύουμε, συχνά έχουμε την τάση να αναπαράγουμε το ίδιο μοτίβο με αυτό της καθημερινής μας ζωής (μεταξύ εργασίας και οικογενειακής ζωής): πάμε στο ρυθμό του αγώνα!
Το θέμα δεν είναι να συλλέγουμε προορισμούς και να αποκτούμε κέρδος από το χρόνο που αφιερώσαμε σε μια χώρα καταναλώνοντας όσο το δυνατόν περισσότερες δραστηριότητες, αλλά να δώσουμε προτεραιότητα στην ποιότητα έναντι της ποσότητας: να πάμε προς το καλό, απλό, ενδιαφέρον και προσιτό.
Το slow travel μας φέρνει πιο κοντά στην αυθεντικότητα και το άγνωστο, με σεβασμό για το περιβάλλον γύρω μας (φύση, οικοσυστήματα, πληθυσμοί…): να συναντήσουμε τους ντόπιους, να ξυπνήσουμε τη συνείδησή μας, να βγούμε από τη ζώνη άνεσης και τις συνήθειες μας.
Είμαστε τυχεροί που ζούμε στη Ελλάδα, μια χώρα με απίστευτο πλούτο με ποικίλα τοπία, η οποία βρίσκεται στην καρδιά της Ευρώπης, μια τεράστια παιδική χαρά όπου τα πάντα είναι εύκολα και όπου κρυφές γωνιές περιμένουν απλώς να ανακαλυφθούν. Η πραγματική αλλαγή του τοπίου είναι πιο κοντά από ό, τι νομίζουμε, οπότε ας μην καθυστερούμε να το απολαύσουμε και να το προωθήσουμε!
Μια και μοναδική συνταγή: επαγγελματικότητα, τοπική οργάνωση, ομαδική συνεργασία, διαφοροποίηση.
