Ο τουρισμός “άνοιξε” στη σκιά της πολύπλευρης, υγειονομικής-οικονομικής-κοινωνικής, κρίσης που εξελίσσεται. Η πανδημία διαμορφώνει νέες δυσκολίες. Πνίγει ένα παγκόσμιο γίγαντα που ακούει στο όνομα «τουριστική βιομηχανία». Αρκεί ένας κορωνοϊός, για να διαλύσει ισορροπίες, τομείς και χώρους. Σήμερα, ανατρέπονται παγιοποιημένες αντιλήψεις και πραγματικότητες δεκαετιών.
Έτσι, αναδεικνύεται επιτακτικά η ανάγκη, να ανοίξει ένας σοβαρός και σε βάθος διάλογος για τις επιπτώσεις στον τουρισμό και τί σημαίνει κρητικός τουρισμός, στην Ελλάδα της νέας εποχής.
ΤΟ ΜΟΝΤΕΛΟ ΤΟΥ ΜΑΖΙΚΟΥ ΤΟΥΡΙΣΜΟΥ ΕΙΝΑΙ ΠΛΕΟΝ ΑΔΙΕΞΟΔΟ
Η αποφυγή σοβαρής συζήτησης σήμερα, θα μεγιστοποιεί τον κίνδυνο στο μέλλον αφού αναγκαστικά ο κρητικός τουρισμός θα συνεχίζει να στηρίζεται σε αυτοσχεδιασμούς, σε αποσπασματικές ενέργειες και στην απουσία μοντέλου.
Προφανώς, σε ένα τέτοιο τοπίο θα συνεχίσει να αυξάνεται η εξάρτηση του τουρισμού από εξωγενείς παράγοντες. Η «ανάπτυξή του» θα συνεχίζει να «πριονίζει το κλαδί πάνω στο οποίο κάθεται». Θα εξαντλεί τα πλεονεκτήματα που διαθέτει, καταλήγοντας αναγκαστικά στην διαρκή υποτίμησή του και στις χαμηλές τιμές προκειμένου να είναι ανταγωνιστικός. Θα καταλήξουμε δηλαδή να συντηρούμε το σημερινό τουριστικό μοντέλο, με τα έντονα χαρακτηριστικά του μαζικού τουρισμού, που σημαίνει μεταξύ άλλων, διαρκείς ανάγκες όλο και περισσότερων αφίξεων. Ακόμα και αυτοί που το εκπροσωπούν, σε μεγάλο βαθμό το θεωρούν αδιέξοδο κι επικαλούνται την αναγκαιότητα αλλαγής του, όπως πχ ο πρόεδρος του Συνδέσμου Ελληνικών Τουριστικών Επιχειρήσεως Γιάννης Ρέντσος σε εκδήλωση της Παγκόσμιας Τράπεζας και ΙΟΒΕ μίλησε για αναίρεση του «μοντέλου μονοσήμαντης εξάρτησης της χώρας από τις υπηρεσίες».
ΘΑΡΡΑΛΕΑ ΣΥΖΗΤΗΣΗ – ΤΟΛΜΗΡΕΣ ΑΠΟΦΑΣΕΙΣ – ΓΕΝΝΑΙΑ ΒΗΜΑΤΑ
Ο τουρισμός του μέλλοντος αναπτύσσεται σταδιακά στηριζόμενος σε νέες παραμέτρους όπως μεγαλύτερη αειφορική προσέγγιση, περισσότερη ασφάλεια, βαθύτερη περιβαλλοντική ευαισθησία, στενότερη σύνδεση με τις τοπικές ταυτότητες.
Το νέο μοντέλο για τον κρητικό τουρισμό δεν μπορεί να είναι ξεκομμένο από τα ενδιαφέροντα της κρητικής κοινωνίας και την ταυτότητα της Κρήτης. Πίσω από αυτή την ταυτότητα βρίσκονται άνθρωποι, τόποι, προϊόντα, σχέσεις, συμπεριφορές. Αν αυτή η ταυτότητα κινδυνεύει από μία στρεβλή τουριστική ανάπτυξη, κινδυνεύουν κι όλα όσα την εκφράζουν.
Έτσι, ένα νέο τουριστικό μοντέλο που θα στηρίζεται στον κρητικό πολιτισμό, στο κρητικό τοπίο, στα κρητικά ήθη κι έθιμα, στα κρητικά προϊόντα και τους τρόπους διατροφής και διαβίωσης, οφείλει να περιλαμβάνει και τους κανόνες και τα πλαίσια προστασίας τους. Ειδάλλως, δεν θα αργήσει να συμβεί αυτό που πολύ σοφά αναφέρει ο λαός μας: «το δένδρο που χάνει τα φύλλα του στο τέλος ξεραίνεται».
ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΟΥ ΣΥΓΧΡΟΝΟΥ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΟΥ ΜΟΝΤΕΛΟΥ
- Ο σύγχρονος τουρισμός πρέπει να είναι διασυνδεδεμένος και σε μιαισότιμη σχέση με τον πρωτογενή και δευτερογενή τομέα της Κρήτης. Με την χειροτεχνική παράδοση και τη λαϊκή τέχνη, με τα τοπικά προϊόντα και τη γαστρονομική πρόταση της κάθε περιοχής, με τον τοπικό πολιτισμό και τους ανθρώπους του τόπου στα πλαίσια ισότιμων σχέσεων και ωφελειών, με την αυθεντικότητα τόπων, τοπίων και συμπεριφορών με όρους που δεν θα καταλήγουν στην ακύρωση τους, με την ιστορική, μνημειακή, θρησκευτική, αρχιτεκτονική ή άλλη κληρονομιά των πόλεων αλλά και των οικισμών της ορεινής ή πεδινής υπαίθρου, την αλυσίδα των διαχρονικών αξιών που, παρά τις σύγχρονες σειρήνες, αντιστέκονται στο χρόνο.
- Το νέο τουριστικό μοντέλο, πρέπει να ξεχωρίζει για την ολιστική προσέγγισητου. Να αναδεικνύει με σαφήνεια τους όρους και την ικανότητα του να δημιουργεί χώρο τόσο για τον τουρισμό όσο και για τους άλλους τομείς της Κρητικής οικονομίας, με όρους ηθικής επιχειρηματικότητας, σεβασμού στους εργαζόμενους, στην τοπική κοινωνία και στην «μάννα» κρητική γη. Να διασφαλίζει τη διάχυση των ωφελειών στο μέγιστο δυνατό βαθμό. Να αντιλαμβάνεται την επικινδυνότητα της τουριστικής μονοκαλλιέργειας. Να στοχεύει σε σταδιακή και ισορροπημένη αλλαγή του μείγματος μεταξύ μαζικού τουρισμού, ειδικών και εναλλακτικών μορφών τουρισμού.
- Εμπειρίες, προσωποποιημένες προτάσεις, τοπικός τουρισμός, τοπικές γεύσεις, τοπικές αγορές, τοπικές διαδρομές, τοπικά οικοσυστήματα, τοπικά χρώματα, τοπική καλλιτεχνική ή άλλη δημιουργία. Αυτά είναι τα πιο«σύγχρονα υλικά» για τουριστικούς προορισμούς που θέλουν να χαρακτηρίζονται πρωτοπόροι. Αυτά ταιριάζουν στο Κρητικό τουριστικό προϊόν.
- Η οργάνωση και στήριξη μιας τέτοιας «τουριστικής υπόσχεσης», προϋποθέτει πόρους. Χρειάζεται τα απαραίτητα επιστημονικά, πολιτικά και τεχνοκρατικά «εργαλεία»(χωροταξικά πλαίσια, χωρικές/τομεακές πολιτικές, άλλα κανονιστικά πλαίσια, σύγχρονους φορείς προβολής/προώθησης, παρατηρητήρια). Πρώτα απ’ όλα όμως, απαιτεί την κατοχύρωση της με το απαραίτητο νομοθετικό πλαίσιο.
- Σήμερα έχουμε υποχρέωση να καταθέσουμε την άποψή μας για το πώς ονειρευόμαστε τον κρητικό τουρισμό του αύριο και πώς θέλουμε το μοντέλο που τον εξειδικεύει. Για να προκύψει σημαντικό αποτέλεσμα, θα πρέπει να συναντηθούν στη λογική μιας «παν-στρατιάς»,όλοι όσοι εμπλέκονται σ’ αυτή τη μεγάλη για τον τόπο υπόθεση. Περιφέρεια Κρήτης, Τοπική Αυτοδιοίκηση, αναπτυξιακοί φορείς, επιμελητήρια κι άλλοι επαγγελματικοί φορείς από τον χώρο του Τουρισμού, του Πολιτισμού και του Περιβάλλοντος, Πανεπιστημιακά και Ερευνητικά ιδρύματα, κινήσεις και συλλογικές εκφράσεις της κοινωνίας, θα πρέπει να βρεθούν, να επεξεργαστούν, να συζητήσουν. Να καταλήξουμε ένα μοντέλο τουρισμούτην αξία του οποίου θα αντιλαμβανόμαστε με όρους μέλλοντος και ποιότητας. Δηλαδή με όρους πολιτισμού και «έγνοιας» για τις νέες γενιές της Κρήτης.
Η μετατροπή του οράματος σε σχέδιο δεν είναι εύκολη. Άλλωστε, ποτέ δεν υπήρχαν «εύκολοι δρόμοι». Ωστόσο, ποτέ, οι όποιες δυσκολίες, δεν ανέκοψαν την πρόοδο!
