Με το ξέσπασμα της πανδημίας ο πλανήτης ολόκληρος βρέθηκε ενώπιον μιας πρωτοφανούς πρόκλησης. Έθνη και Διεθνείς Οργανισμοί αντιμετώπισαν μία σειρά σκληρών διλημμάτων. Οι περισσότερες χώρες απάντησαν στην επέλαση του ιού με lockdown σε δεκάδες τομείς της οικονομικής και κοινωνικής δραστηριότητας, ανοίγοντας μία «παρένθεση» στην καθημερινότητα του σύγχρονου τρόπου ζωής. Όσες καθυστέρησαν πλήρωσαν και πληρώνουν βαρύτατο τίμημα σε ανθρώπινες ζωές.
Η Ελλάδα έκανε την προφανή επιλογή: να προστατέψει την υγεία των πολιτών της και την κοινωνική συνοχή. Ήταν από τις πρώτες χώρες που αντέδρασε και για αυτό μέχρι στιγμής έχουμε αποφύγει να ζήσουμε τα χειρότερα. Αλλά, όλοι συμφωνούν πως τα δύσκολα είναι μπροστά μας. Το «δεύτερο κύμα» της covid-19 είναι εδώ, οι επιπτώσεις από την αναστολή της οικονομικής δραστηριότητας την Άνοιξη και τα πενιχρά αποτελέσματα του καλοκαιρινού ανοίγματος έχουν ήδη αρχίσει να εμφανίζουν το αποτύπωμά τους. Και δεν μιλούμε για αριθμούς, αλλά για ανθρώπινες ζωές. Για πολίτες που βρίσκονται για μήνες σε καθεστώς αναστολής εργασίας. Για επιχειρήσεις που δίνουν αγώνα να αποφύγουν την χρεοκοπία.
Μεταφορές και τουρισμός είδαν τα έσοδά τους να μηδενίζονται. Οι «αναταράξεις», λόγω πολιτικών και κοινωνικών συνθηκών, πολέμων και φυσικών καταστροφών, ήταν συνηθισμένες στους δύο κλάδους, αλλά ποτέ μέχρι τον Μάρτιο του 2020 μία κρίση δεν ήταν παγκόσμια. Στη χώρα μας περισσότεροι από 350 χιλιάδες Έλληνες ζουν από τον τουρισμό. Η πρόωρη «επιστροφή» του κορωνοϊού από τις αρχές Αυγούστου διέψευσε τις προσδοκίες για επιστροφή στην κανονικότητα, έστω και μερικώς. Οι επιχειρήσεις που άνοιξαν λειτούργησαν με ζημιά. Οι θέσεις εργασίας που θέλαμε δεν άνοιξαν ποτέ.
Για την περιγραφή του προβλήματος ή της κατάστασης θα μπορούσε κανείς να γράψει πολλά. Αλλά, σημασία έχει το μέλλον, σημασία έχουν οι πράξεις, καθώς Πολιτεία και πολίτες έχουν δείξει και αποδείξει τη βούλησή τους να συνεργαστούν. Κράτος, τράπεζες, επιχειρήσεις και εργαζόμενοι μοιάζει για πρώτη φορά ότι βρίσκονται στην ίδια πλευρά. Η κυβέρνηση αντέδρασε άμεσα, δίνοντας λύσεις με μία σειρά προγραμμάτων (Συν-εργασία, Επιστρεπτέα Προκαταβολή κοκ), όμως δεν είναι δυνατόν να λειτουργήσει η αγορά αναμένοντας ανακοινώσεις στο τέλος κάθε μήνα για τον επόμενο.
Αντιλαμβανόμαστε πως ζούμε σε μία εποχή ανατροπών, που δεν προσφέρει βεβαιότητες. Αλλά η επιβίωση απαιτεί στοιχειώδη προγραμματισμό. Οφείλουμε όλοι μας να είμαστε ευέλικτοι, αλλά το κάτι σαν «βλέποντας και κάνοντας» δεν μπορεί να είναι η λύση. Χρειάζεται να υπάρξει σχέδιο και να ξεκαθαρίσει το τοπίο τουλάχιστον μέχρι τις γιορτές των Χριστουγέννων και ο ορίζοντας της παρέμβασης να εκτείνεται μέχρι και τον Μάρτιο. Με την ελπίδα πως μέχρι τότε θα έχουν έρθει τα καλά νέα από τους επιστήμονες που αναμένουμε όλοι μας.
Τα μέτρα που ζητά ο τουριστικός κλάδος είναι τα στοιχειώδη για να μπορέσουν όλοι οι εμπλεκόμενοι να καθορίσουν τα επόμενα βήματά τους και να μη γίνουν τα ελληνικά assets και η ελληνική επιχειρηματική δραστηριότητα του κλάδου, βορά στις ορέξεις ξένων ανταγωνιστών.
- Αναστολή συμβάσεων εργασίας τουλάχιστον μέχρι τον Μάρτιο 2021
- Αντίστοιχη παράταση του μέτρου μείωσης μισθωμάτων
- Απλοποίηση των διαδικασιών για την πρόσβαση στον τραπεζικό δανεισμό
- Επέκταση των προγραμμάτων επιδότησης της απασχόλησης και υποστήριξης του λειτουργικού κόστους
- Συμμετοχή των τουριστικών επιχειρήσεων στα προγράμματα του ΕΣΠΑ
- Αναστολή φορολογικών και ασφαλιστικών υποχρεώσεων
- Αναστολή τραπεζικών υποχρεώσεων
Πέραν των μέτρων στήριξης είναι σημαντικό να αποφευχθούν και οι υπερβολές. Η ανακοίνωση για τον περιορισμό των συμμετεχόντων σε συνέδρια στα 50 άτομα είναι τουλάχιστον ακατανόητη, όταν σε λιγότερο οργανωμένες εκδηλώσεις, όπως οι γάμοι, το όριο είναι 100.
Επίσης, θα πρέπει να αποφευχθούν οπισθοχωρήσεις σε μία σειρά εύστοχων μέτρων που έδωσαν ανάσες στην αγορά και στις επιχειρήσεις, όπως το ταξιδιωτικό voucher προς τους πελάτες τους. Πληροφορίες για αποφάσεις ανεξάρτητων αρχών που παίρνουν θέση υπέρ της άμεσης επιστροφής μετρητών σε καταναλωτές, ενώ οι αντίστοιχες προκαταβολές των γραφείων θα παραμένουν αιχμάλωτες υπό το καθεστώς των voucher από τους προμηθευτές τους, απλά θα αποτελέσουν την «ταφόπλακα» των προσπαθειών όσων επιμένουν να αντιστέκονται στην κρίση και να προσπαθούν να σταθούν όρθιοι. Η λύση του voucher προστατεύει επιχειρήσεις και πελάτες, προστατεύει θέσεις εργασίας, ορθώς επιλέχθηκε και πρέπει να προστατευθεί. Οι έκτακτες καταστάσεις, οδηγούν σε έκτακτες αποφάσεις.
Ο ελληνικός τουρισμός πρέπει να προστατευθεί και πρέπει να αναβαθμιστεί. Να γίνει η πραγματικά «βαριά βιομηχανία» της χώρας, καθώς μπορεί να συνδυαστεί με μία σειρά δραστηριοτήτων, τόσο στον πρωτογενή, όσο και στον δευτερογενή τομέα.
Όλοι μαζί μπορούμε να το πετύχουμε.
