Ο τουρισμός περιπέτειας έχει κίνητρα τις αθλητικές ή περιηγητικές δραστηριότητες οι οποίες συνδυάζουν την αναζήτηση συγκίνησης σε ένα συνήθως απομακρυσμένο και ασυνήθιστο προορισμό της υπαίθρου, ενώ έχουν και σημαντικό πολλές φορές βαθμό δυσκολίας ή ακόμη και κίνδυνο, με ουσιαστική συμμετοχή των τουριστών σε αυτές με τελικό στόχο να βιώσουν και να απολαύσουν ιδιαίτερες αυθεντικές εμπειρίες.
Ο τουρισμός περιπέτειας έχει δυναμική ζήτησης με συγκεκριμένες στρατηγικές κατευθύνσεις, οι οποίες επικεντρώνονται στην ποιοτική αναβάθμιση των υπαιθρίων χώρων, στην προσέλκυση τουριστών υψηλής εισοδηματικής τάξης και στην επέκταση της τουριστικής περιόδου, ενισχύοντας την απασχόληση και την οικονομική δραστηριότητα σε τοπικό και περιφερειακό επίπεδο.
Η οργάνωση και διαχείριση γίνεται από εξειδικευμένες επιχειρήσεις και τουριστικά πρακτορεία που έχουν πολύ καλή γνώση τόσο των δυσκολιών, οι οποίες μπορεί να προκύψουν ανά πάσα στιγμή, όσο και του σχεδιασμού πακέτων με ιδιαίτερο ενδιαφέρον.
Οι υπαίθριες δραστηριότητες περιπέτειας και αθλητικής αναψυχής περιλαμβάνουν κάθε δραστηριότητα ήπιας, έντονης και ακραίας περιπέτειας, που πραγματοποιούνται άπαξ ή περιστασιακά χωρίς αγωνιστικό χαρακτήρα και έχουν κύριο σκοπό την περιπέτεια, την αναψυχή και τη ψυχαγωγία των συμμετεχόντων και αναπτύσονται σε θάλασσες, λίμνες και ποτάμια, σε ορεινές και ημιορεινές ζώνες καθώς και σε αστικές και ημιαστικές περιοχές και περιλαμβάνουν προγράμματα υπαίθριων δραστηριοτήτων.
Οι υπαίθριες δραστηριότητες διακρίνονται σε: α) ήπιες δραστηριότητες όπως πεζοπορία (hacking), τρέξιμο (running), κολύμβηση (swimming), ορειβασία (mountaineering), κάμπινγκ (camping), παρακολούθηση της άγριας πανίδας (wildlife watching, bird watching), ιππασία (horse riding), κωπηλασία (rowing) και τοξοβολία (archery), β) έντονες δραστηριότητες όπως κατάβαση και πλεύση ποταμού με ειδική σανίδα, με φουσκωτή βάρκα, με κανό ή καγιάκ, κατάβαση ορμητικών ποταμών με σχεδία (white water rafting), όπως επίσης θαλάσσιο κανό ή καγιάκ (sea kayaking) και ιστιοπλοΐα, καθώς και χιονοδρομία (ski, έλκηθρο, snowboard), αναρρίχηση, καταρρίχηση, μαραθώνιο δρόμο, ποδηλασία βουνού ή ανώμαλου δρόμου, κατάβαση απότομων βράχων, διαδρομές με οχήματα 4χ4 (safari), διαδρομές με μοτοσικλέτες χώματος, πέρασμα χαράδρας (river trekking) και πάρκα περιπέτειας (adventure parks) και γ) αυξημένης επικινδυνότητας δραστηριότητες όπως ελεύθερη πτώση (sky diving) και αντίθετα ελεγχόμενη πτώση με ελαστικό σχοινί (bungee jumping), ελεγχόμενη πτήση με αιωρόπτερο (paragliding), αλεξίπτωτο πλαγιάς (parapente) και κατάδυση από βράχο (cliff diving).
Ο σκοτεινός τουρισμός (dark tourism) αποτελεί μια παγκόσμια τάση ταξιδιών που έχει πρόσφατα εδραιωθεί και έχει δημιουργήσει ένα νέο τουριστικό προϊόν, καθώς έχει μετατρέψει σε ταξιδιωτικούς προορισμούς περιοχές που έχουν συνδεθεί με τον πόνο, τον θάνατο και την καταστροφή, όπως είναι οι ζώνες πολέμου, οι περιοχές πυρηνικών καταστροφών, τόποι δηλαδή απόκοσμοι, επικίνδυνοι, τρομακτικοί και συχνά περίεργοι.
Οι αποδράσεις αυτού του είδους χαρίζουν στους ταξιδιώτες ένα σουρεαλιστικό συναίσθημα που συνοδεύεται από μια μικρή έκκριση αδρεναλίνης και επιπλέον από μια βαθύτερη κατανόηση του κόσμου κάνοντας ένα ταξίδι στο σκοτεινό παρελθόν των τόπων. Οι προορισμοί αυτοί παρουσιάζονται ως σκοτεινοί και επικίνδυνοι από τα μέσα μαζικής ενημέρωσης, στην πραγματικότητα όμως υπάρχουν και άλλες δραστηριότητες όπως πολιτισμός και γαστρονομία, που μπορεί ο ταξιδιώτης να απολαύσει και να βιώσει μια μοναδική εμπειρία από όλες τις ειδικές μορφές τουρισμού που προσφέρονται στο μοναδικό βιοκλίμα της Ελλάδας.
Λαμπρά παραδείγματα αξιοποίησης του σκοτεινού τουρισμού αποτελούν το Ground Zero στη Ν.Υόρκη, το Άουσβιτς στην Πολωνία, το Μουσείο Ολοκαυτώματος στην Ουάσινγκτον, το Κολοσσαίο στη Ρώμη, το Peace Memorial Park στη Χιροσίμα, το Τσερνομπίλ στην Ουκρανία, το Αφγανιστάν και τα Μουσεία Γενοκτονίας στην Καμπότζη και την Αρμενία. Στην Ελλάδα πολύ γνωστή και χαρακτηριστική περίπτωση του σκοτεινού τουρισμού αποτελεί η Σπιναλόγκα και βεβαίως τα ουκ ολίγα ιστορικά και στρατιωτικά νεκροταφεία, όπως και ιστορικοί και θρησκευτικοί χώροι Ολοκαυτωμάτων.
Οι δραστηριότητες αυτές δεν πρέπει να θέτουν σε σοβαρό κίνδυνο την υγεία των τουριστών, γι’αυτό και επιβάλλεται να περιλαμβάνονται σ το σχεδιασμό του τουρισμού περιπέτειας στοιχεία που αφορούν τις υπηρεσίες, τις υποδομές και την προσβασιμότητα όπως: α) την τουριστική και μη τουριστική υποδομή χαρακτηριζόμενη μάλιστα με στοιχεία πολυτελείας, β) τον εξοπλισμό που αποτελεί βασική παράμετρο για την ασφαλή διεξαγωγή κάθε δραστηριότητας τουρισμού περιπέτειας,μάλιστα δε και μετά από κατάλληλη προετοιμασία, γ) τις προσφερόμενες υπηρεσίες βασικής εκπαίδευσης του προσωπικού, από τις ίδιες τις εταιρείες που οργανώνουν τον τουρισμό περιπέτειας, ώστε να παρέχονται υψηλής ποιότητας και ασφάλειας υπηρεσίες καθώς και οργανωμένο δίκτυο πληροφόρησης όπως χάρτες, σηματοδότηση και τουριστικά περίπτερα, δ) την ταξιδιωτική ασφάλιση και ε) τους σταθμούς πρώτων βοηθειών και τα νοσοκομεία, χώροι νοσοκομειακής περίθαλψης με εξειδικευμένο ιατρικό προσωπικό για επαρκή κάλυψη σε θέματα επείγουσας θεραπευτικής ιατρικής σύμφωνα πάντα με τα πρωτόκολλα ασφαλείας της υγείας του ΕΟΔΥ και των συναρμόδιων Υπουργείων.
Κωνσταντίνος Κουσκούκης
Καθηγητής Δερματολογίας – Νομικός – Πρόεδρος της Ελληνικής Ακαδημίας Ιαματικής Ιατρικής – Πρόεδρος Ελληνικού Συνδέσμου Τουρισμού Υγείας – Πρόεδρος Παγκόσμιας Ακαδημίας Κινέζικης και Συμπληρωματικής Ιατρικής
