Ποιοι ήταν οι στόχοι που σας ώθησαν στο να θέλετε να αναλάβετε αυτή τη θέση ;
Πριν και πάνω απ’ όλα η πρόταση του Περιφερειάρχη, κ. Στ. Αρναουτάκη. Είναι ένα κρίσιμο σημείο, γιατί σε βοηθάει να ξεπερνάς τις αναστολές που έχεις, δεδομένης της ενασχόλησης με τη «Βιομηχανία» του Τουρισμού σε προσωπικό επίπεδο, διευθύνοντας τον Όμιλο Caldera, Ευτ. Κρομμυδάκη, έναν από τους σημαντικότερους ξενοδοχειακούς Ομίλους της Κρήτης. «Η γυναίκα του Καίσαρα δεν πρέπει μόνο να είναι, πρέπει και να δείχνει τίμια». Από κει και πέρα, υπήρξαν μια σειρά παράγοντες όπως η εξαιρετική σχέση μου με τους Συλλόγους Ξενοδόχων της Κρήτης, η φιλική και στενή σχέση με τον Γ.Γ. του ΕΟΤ κ. Δ. Φραγκάκη, η στήριξη από την δουλειά μου, η προηγούμενη εμπειρία και στενή συνεργασία με τον πρ. εντεταλμένο σύμβουλο τον κ. Μ. Βαμιεδάκη, η εξαιρετική ομάδα υπηρεσιακών παραγόντων σε όλες τις Π.Ε., αλλά κυρίως, η βαθιά πεποίθηση ότι όλα αυτά θα βοηθήσουν για να φέρουμε ένα βήμα μπροστά τον Τουρισμό της Κρήτης.
Ποια πρέπει να είναι – σύμφωνα με το πρόγραμμά σας- τα χαρακτηριστικά της Περιφέρειας πάνω στο κομμάτι του τουρισμού;
Θεσμική, Ενωτική και Συνολική. Πέρα από οτιδήποτε άλλο, η Περιφέρεια πρέπει και οφείλει να «μιλάει» θεσμικά. Το Brand Name το οποίο πρέπει να καλύπτει τις ενέργειες και την λογική μας, πρέπει να είναι «Κρήτη». Η λογική μας πρέπει να είναι ενωτική, για μας δεν έχει διαφορά η αύξηση στο Αεροδρόμιο της Σητείας, των Χανίων ή του Ηρακλείου, αρκεί ο επισκέπτης να είναι ενθουσιασμένος. Σε κάθε περίπτωση, ποτέ δεν κοιτάμε μεμονωμένους προορισμούς, πέρα από το να αναδείξουμε τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά τους. Από κει και πέρα, κάθε σπιθαμή της Κρήτης, είναι το ίδιο σημαντική για την Περιφέρεια. Ενώνουμε τις δυνάμεις μας, συνολικοποιούμε την πολιτική μας, θεσμοθετούμε τις ενέργειες μας για το Brand Name Κρήτη.
Πως κρίνετε την πολιτική της περιφέρειας και τα αποτελέσματα της στην τουρισμό έως τώρα;
Δεν θα θέλαμε να μιλάμε εμείς για την πολιτική μας και πολύ περισσότερο για τα αποτελέσματά μας. Το υγιές είναι να το κάνουν όσοι, παρακολουθούν και εμπλέκονται με τον Τουρισμό και όχι μόνο. Ξεκινήσαμε αυτή την προγραμματική περίοδο, συνεχίζοντας ένα επιτυχημένο πρόγραμμα, αλλά σε μια χρονιά όπως το 2019 με τις προκλήσεις του, «πέσαμε» πάνω στην κατάρρευση ενός από τους μεγαλύτερους ταξιδιωτικούς κολοσσούς. Λειτουργήσαμε ενωτικά, συνθέσαμε δυνάμεις, κάναμε προτάσεις, προς τα αρμόδια Υπουργεία, οι περισσότερες από αυτές έγιναν δεκτές. Συνεχίσαμε το πρόγραμμα τουριστικής προβολής μας για το 2019, με επιτυχία, υποβάλλαμε και εγκρίναμε σε χρόνο ρεκόρ και αποδοχή το νέο πρόγραμμα τουριστικής προβολής μας για το 2020, εκμεταλλευόμαστε κάθε ενέργεια που μπορεί να προβάλλει την Κρήτη (fam & press trips, ενέργειες, roadshows, πολιτιστικά – τουριστικά δρώμενα) φροντίζουμε κάθε «σελίδα» προβολής μας, να είναι επιτυχημένη. Έχουμε ήδη υλοποίηση ένα σημαντικό τμήμα του προγράμματός μας για το 2020, έχουμε κάνει το χρέος μας απέναντι σε εκατομμύρια δυνητικούς πελάτες εκτός κι εκτός Ευρώπης, αισιοδοξούμε ότι θα έχουμε μια ακόμα ανοδική χρονικά, κινούμαστε στρατηγικά και τακτικά σε κάθε στιγμή.
Πρωτογενής παραγωγή και τουρισμός, είναι οι 2 σημαντικότεροι παράγοντες για την ανάπτυξη της Κρήτης. Πως μπορούν να συνδυαστούν ώστε να υπάρξουν τα επιθυμητά αποτελέσματα;
Βάζετε θεμέλια σε μια συζήτηση που κρατάει χρόνια και θα συνεχίσει, όμως πρέπει να γίνει με σωστό τρόπο. Η ανάπτυξη των δύο αυτών πυλώνων ανάπτυξης πρέπει να είναι ισόρροπη. Στο τουριστικό επίπεδο, η Κρήτη χαρακτηρίζεται από μια πολυμορφία, μοναδική παγκόσμια, είναι μια Μικρή Ήπειρος τουριστικά. Στο επίπεδο της Πρωτογενούς παραγωγής, κατ’ αναλογία, το μικροκλίμα, η μικρή – οικογενειακή κατανομή του κλήρου, οι μέθοδοι που ελάχιστα έχουν αλλάξει από την εποχή του Ομήρου, δίνουν στα προϊόντα με τον τίτλο «Κρητικό» μια ιδιαίτερη, προστιθέμενη αξία. Με αυτή την προστιθέμενη αξία πρέπει να μπορεί να επιλέγει τα Κρητικά προϊόντα ο επισκέπτης, με αυτή τη λογική θα τα επιλέξει και ο ξενοδόχος. Αν το κριτήριο είναι η τιμή, τότε υπάρχουν άλλες πιο φθηνές αγορές, φυσικά αδιάφορες ποιοτικά. Εμείς, οι Κρητικοί δεν φτιάχνουμε λάδι, φτιάχνουμε το καλύτερο λάδι στον κόσμο. Αν αυτό δεν γίνει κατανοητό, μόνιμα θα υπάρχει μια απόσταση ανάμεσα σε Πρωτογενή Τομέα και Τουρισμό. Πρέπει η Πολιτεία, σε συνεργασία με την Περιφέρεια, να αποδείξει ότι το label «Κρητικό Προϊόν» έχει πολλά παραπάνω να προσφέρει έναντι της τιμής. Εμείς, για αυτό ακριβώς το λόγο έχουμε την Διατροφική Σύμπραξη, για αυτή την συνέργεια, αλλά χρειάζεται και κάτι γενικότερο από πλευράς πολιτείας, για να καταλάβει ο Πλανήτης τη διαφορά του Κρητικούς ελαιολάδου, φρούτου, ξηρού καρπού, κρέατος, λαχανικού κ.λπ., σε σχέση με εκείνα εκτός Κρήτης.
Πιστεύετε ότι υπάρχουν δυνατότητες για μια διαφορετική πορεία του τουρισμού;
Πρέπει να την καθορίσουμε αυτή την «διαφορετική πορεία», να την προδιαγράψουμε λεπτομερώς, να την κάνουμε στρατηγικό μας στόχο, να την υλοποιήσουμε όπως πρέπει και μετά να κάνουμε σε τακτά χρονικά διαστήματα τον απολογισμό και τις διορθωτικές μας ενέργειες. Αν εννοείται να απεγκλωβιστούμε από το μοντέλο «Ήλιος και Θάλασσα, εμείς λέμε να το συνοδεύσουμε παραγωγικά. Δεν θέλουμε να το χάσουμε, όπως δεν θέλει η Ρώμη να χάσει το Κολοσσαίο και το Λονδίνο το Big Ben, αλλά δεν θέλουμε και να παράγει έστω και σε λίγες περιπτώσεις αρνητική εμπειρία στον επισκέπτη. Δυστυχώς, τα τελευταία χρόνια, σε συγκεκριμένες περιοχές αυτό συμβαίνει και καταγράφεται στην ταξιδιωτική εμπειρία. Για τον λόγο αυτό, έχουμε συνθέσει μια θεματική αρχιτεκτονική με (12) εναλλακτικούς άξονες και βασικούς Πυλώνες τον Πολιτισμό– Ιστορία μας, τη Γαστρονομία μας, το απίστευτο περιβάλλον και την από καρδιάς φιλοξενία μας.
Πιστεύετε ότι θα πρέπει να σχεδιαστούν και υλοποιηθούν νέες στοχευμένες δράσεις για την ανάπτυξη του τουρισμού της Περιφέρειας ως προς αυτή την κατεύθυνση;
Για αυτό ακριβώς μιλήσαμε για ισόρροπη ανάπτυξη σε μια ντουζίνα θεματικών αξόνων εναλλακτικούς τουρισμού, που θα συνοδεύσει το αξεπέραστο μοντέλο «Ήλιος και Θάλασσα», τα 1.046 χιλιόμετρα ακτογραμμής μας και τις 550 παραλίες μας, εκ των οποίων πάνω από 100 είναι βραβευμένες με μπλε σημαίες. Το επόμενο χρονικό διάστημα, θα δείτε μια ντουζίνα νέα τηλεοπτικά Σποτ τα οποία είναι όλα θεματικά, στηριγμένα στην γαστρονομία, τον οινοτουρισμό, τον καταδυτικό τουρισμό, τις εμπειρίες που έχουν να καταθέσουν άνθρωποι που μένουν πλέον όλο τον χρόνο στην Κρήτη, το χειμερινό τουρισμό, το ορειβατικό σκι, τον λαϊκά μας πολιτισμό, την ανάπτυξη της ενδοχώρας, αυτό που εμείς λέμε «η ανεξερεύνητη Κρήτη» και έχει αν όχι μεγαλύτερο, το ίδιο ενδιαφέρον με την κοσμοπολίτικη. Το μέτρο, η αναλογικότητα, η πραγματική εμπειρία (5) αισθήσεων, η 12μηνη επέκταση, είναι οι βάσεις που σχεδιάζουμε τις δράσεις μας. Οι ενέργειες για τους Σύγχρονους Μινωϊτες, η διάχυση των Κρητικών Τυριών σε όλη την Ευρώπη, η φιλοξενία μεγάλων αθλητικών γεγονότων και Club, η δημιουργία παγκόσμιων συνεδρίων, η εγκαθίδρυση της Κρήτης στο μυαλό όλων σαν ένας προορισμός υγείας – ευεξίας, όλα αυτά συνθέτουν το νέο θεματικό σχεδιασμό μας.
Σίγουρα ο Τουρισμός αποτελεί βασικό βιοποριστικό μέσο για τους Έλληνες. Το ίδιο πρέπει να συμβαίνει με το άρτια εκπαιδευμένο ανθρώπινο δυναμικό της περιοχής. Θα ενεργήσει η Περιφέρεια ούτως ώστε το ανθρώπινο δυναμικό να είναι πιο εκδεδυμένο στην Κρήτη ;
Σε γενικότερο αλλά και προσωπικό επίπεδο, ακουμπάμε μια πολύ ευαίσθητη «χορδή». Μιλάμε για έναν τομέα, όπου η εκπαίδευση σε τριτοβάθμιο επίπεδο δεν υπήρξε, μέχρι που αναβαθμίστηκε ανάλογα το ΕΛ.ΜΕ.ΠΑ., ακόμα χωρίς απόφοιτους. Στο πλαίσιο αυτό, δεν είναι κακό να μιλήσουμε για ένα κενό στο συγκεκριμένο πεδίο. Είναι ανάγκη να αντιληφθεί ο μέσος επιχειρηματίας, ότι κάθε ενθουσιασμένος επισκέπτης είναι ένας δυνητικός επαναλαμβανόμενος πελάτης, ενώ ένας απλά ικανοποιημένος επισκέπτης, θα ψάξει τον επόμενο προορισμό του. Και πρέπει να αντιληφθούμε, ότι δεν μπορεί να προκαλεί ενθουσιασμό μόνο το νησί, πρέπει να προκαλεί και η παροχή υπηρεσιών που συνοδεύει την εμπειρία του. Η Περιφέρεια Κρήτης, σκοπεύει άμεσα, ήδη το δουλεύει να υπογράψει μνημόνιο συνεργασίας με το ΕΛΜΕΠΑ, για κοινές δράσεις και εκπαιδευτικές συνέργειες. Απόλυτη άποψή μας, είναι ότι, if it is just Ok, it is not Ok!! Στόχος μας να ενθουσιάζουμε τους επισκέπτες μας φέροντας έτσι αειφορία και αυτό το φέρνει η Εκπαίδευση.
Πώς προτίθεται η Περιφέρεια σε συνεργασία με τους αρμόδιους φορείς να προχωρήσει σε ένα ολοκληρωμένο σχέδιο προβολής και εκμετάλλευσής της περιοχής ;
Από την αρχή που αναλάβαμε, κάνουμε συνολικές συναντήσεις στις ΠΕ με το σύνολο των φορέων τουρισμού. Το έχουμε κάνει ήδη σε Ρέθυμνο και Λασίθι, απομένουν Χανιά και Ηράκλειο. Στις συναντήσεις αυτές, οι φορείς τουρισμού φέρνουν και καταθέτουν τις προτάσεις τους και εμείς, τις καταγράφουμε, τις επεξεργαζόμαστε και τις εντάσσουμε στην πολιτική μας. Έτσι, έχουμε μια αμφίδρομη διάδραση με τους φορείς και τους επαγγελματικούς εκπροσώπους του Τουρισμού και παράλληλα, μια από κάτω προς τα πάνω και αντίστροφα, ανατροφοδότηση, σίγουροι ότι είμαστε γνώστες της φωνής των επαγγελματικών τουρισμού. Στις ίδιες συναντήσεις συμμετέχουν και οι Δήμοι και οι Σύλλογοι Ξενοδόχων, αλλά και λιμένες, οι ξεναγοί, τα αθλητικά σωματεία, οδηγοί και ΚΤΕΛ, όλοι οι φορείς που πρέπει να συνεργάζονται για τον Κρητικό Τουρισμό.
Ο Τουρισμός είναι από τους λίγους κλάδους της οικονομίας που συνεχίζει να κινείται ανοδικά. Γιατί λοιπόν οι επιχειρηματίες της περιφέρειας του κλάδου περιγράφουν ένα δύσκολο περιβάλλον για την αγορά;
Μου έχουν κάνει την ερώτηση αυτή και σε πολύ υψηλό επίπεδο! Γιατί το μοντέλο του ξενοδόχου είναι σε κάποιες περιπτώσεις, τόσο «πιεσμένο»; Είναι αρκετά σύνθετο ερώτημα… Θα πρέπει να χωρίσουμε το μέσο επιχειρηματία τουρισμού, αν είναι υπό καθεστώς δανείου ή όχι. Αν ισχύει το πρώτο, τότε θα πρέπει μέσα από την λειτουργία της δραστηριότητάς του, να ικανοποιεί και το πιστωτικό ίδρυμα που τον έχει δανείσει. Αυτό δημιουργεί μια αρκετά περίπλοκη δομή, αφού μαζί με τις δανειακές του υποχρεώσεις, έχει προσωπικό, προμηθευτές, γενικά έξοδα και ανακαινίσεις για να μένει το προϊόν του «ζωντανό». Αν αυτό το μοντέλο δανεισμού είναι αναπτυγμένο στην Κρήτη, τότε έχετε ήδη μια απάντηση. Από την άλλη, οι Τράπεζες σε αυτή την περίπτωση, «προτιμούν» ο επαγγελματίας να λειτουργεί κάτω από σίγουρα μοντέλα, π.χ. Commitment ή Guarantee, που δίνουν σιγουριά στα συμβόλαια, σίγουρες αποπληρωμές, αλλά χαμηλές τιμές. Στο πλαίσιο αυτό οι μεγάλοι κυρίως ταξιδιωτικοί πράκτορες πιέζουν ασφυκτικά για χαμηλές τιμές, πράγμα που έχει αντίκτυπο σε όλο το φάσμα της οικονομίας, συμπιέζει τα κέρδη του ξενοδόχου, δεν του επιτρέπει ανακαινίσεις μεγάλου φάσματος, μειώνει την κατά κεφαλή δαπάνη του επισκέπτη. Ο διάσταση αυτή, ίσως εμφανίσει και μια αυξητική τάση, ειδικά με την κατάρρευση του Thomas Cook, πράγμα που δημιουργεί συνθήκες ολιγοπωλίου αλλά και την περίπτωση η προσφορά να είναι μεγαλύτερη της ζήτησης με τις γνωστές συνέπειες. Σε μια τέτοια περίπτωση, δυστυχώς, θα την «πληρώσουν» οι αδύναμοι παίκτες. Οι Τράπεζες μέχρι στιγμής έχουν στηρίξει τους επαγγελματίες του τουρισμού, αλλά η συνεχόμενη πίεση, ίσως οδηγήσει σε πωλήσεις σε Funds του εξωτερικού που καραδοκούν για ρευστοποιήσεις και αναλήψεις περιουσιακών στοιχείων και φυσικά ξενοδοχείων, στην παλαί πολύ υπερτιμημένη, αλλά τώρα πια υποτιμημένη Κρητική Γη.
Ποιες είναι οι νέες προκλήσεις για τον τουρισμό στην περιοχή ; Ποιες οι δικές σας επόμενες κινήσεις πάνω σε αυτές ; Και ποιοι οι στόχοι σας;
Η Κρήτη ήταν και παραμένει ένα ταξιδιωτικό όνειρο για την πλειοψηφία των δυνητικών επισκεπτών και κυρίως των Ευρωπαίων. Εντούτοις, η φυσιολογική άνοδος και άλλων παραδοσιακών αγορών, όπως είναι η Τουρκία και η Βόρεια Αφρική, οι Δαλματικές ακτές, τα άλλα μεγάλα νησιά της Μεσογείου, δημιουργούν ήδη ένα αρκετά ανταγωνιστικό περιβάλλον όπου οι «άλλοι» είναι πιο φθηνοί. Αυτή είναι μια βασική πρόσκληση που πρέπει να αντιμετωπίσουμε και πρέπει να το κάνουμε άμεσα και αποτελεσματικά. Πρέπει να διαχύσουμε το όνομα της Κρήτης και το συγκριτικό πλεονέκτημά της σε σχέση με τους άλλους προορισμούς. Είναι απαραίτητο να δημιουργήσουμε την «Εικόνα της Κρήτης» για να κάνουμε τον προορισμό τόσο διάσημο όσο του αξίζει. Η ενίσχυση του προγράμματος τουριστικής προβολής και ανάπτυξης, έχουν στον στόχο να μεγαλώσουμε το τουριστικό μας αποτύπωμα. Τα πάνω από δέκα εκατομμύρια επισκεπτών της Κύπρου και τα πάνω από δεκατρία της Μαγιόρκα, μας στοιχειώνουν και είναι στόχοι μας.
Η ιδέα της δημιουργίας θεματικού τουρισμού ώστε η Ελλάδα να είναι προορισμός για όλο το έτος σας ελκύει σαν περιφέρεια ;
Αν θέλουμε να οραματιζόμαστε τον Τουρισμό του 2030 στην Κρήτη, ο θεματικός τουρισμός είναι η λέξη κλειδί. Το ξέρουμε καλά αυτό. Θα επαναλάβουμε για μια ακόμα φορά ότι δεν θα σταματήσουμε να επενδύσουμε στο κλασσικό μοντέλο «Ήλιος και Θάλασσα» αλλά θα το συμπληρώσουμε. Πως είναι δυνατόν να μην ελκύσει τον επισκέπτη ένας τόπος που φιλοξένησε τον πρώτο οργανωμένο πολιτισμό στην Ευρώπη, που περικλείει μερικά από τα πιο όμορφα μονοπάτια, φαράγγια, πηγές, σπήλαια και λίμνες. Πως είναι δυνατόν να μην εκλύει τον επισκέπτη το γεγονός ότι έχουμε 320 μέρες ηλιοφάνειας και ως εκ τούτου υγείας και ευεξίας, πως είναι δυνατόν να μην κάνουμε σημαία μας την Γαστρονομία μας, στην Ιπποκρατική ρήση «Φρόντιζε η τροφή σου να είναι το φάρμακό σου και το φάρμακό σου η τροφή σου.». Κι αν όλα αυτά εκλύουν τον επισκέπτη μας, στη λογική να μένει στην Κρήτη όλο το χρόνο, πως είναι δυνατόν να μην αποτελούν ελκυστικούς άξονες για την Περιφέρεια Κρήτης. Δείτε το νέο σποτ μας, στηριγμένο στα γραπτά του Νίκου Καζαντζάκη για το χειμερινό τουρισμό, για τον τουρισμό (12) μήνες το χρόνο μέσα από εμπειρίες ζωής και απόλαυσης: «Ο Ξένος είναι στην Κρήτη ακόμα ο άγνωστος Θεός και όλες οι πόρτες ανοίγονται σε αυτόν…».
Ο θαλάσσιος τουρισμός και το yachting θα μπορούσε να είναι μια σημαντική αναπτυξιακή πολιτική στην περιοχή σας;
Προφανώς και είναι μέσα στα δέκα (10) σημαντικότερα πράγματα που προτείνουμε στην νέα μας καμπάνια, το να κάνεις μια μικρή ή μεγάλη θαλάσσια βόλτα γύρω – γύρω από το νησί, προς τη Γαύδο, τη Χρυσή, τη Ντία, τα Θοδωρού ακόμα και ως τα Κύθηρα και πίσω. Έτσι ονειρευόμαστε την Κρήτη, εντούτοις, είναι μια από τις θεματικές που αναζητά υποδομές και αυτό, ειδικά στο κομμάτι των Μαρινών, αποτελεί ένα έλλειμα. Ας δούμε το παράδειγμα της Μαρίνας της Λεμεσού και ας παραδειγματιστούμε θετικά, είναι τόσο σημαντικό.
Πόσο μεγάλη είναι η ευθύνη ανάληψης ενός τόσο σημαντικού Τομέα για την οικονομία της περιοχής ;
Τόσο σημαντική ώστε να χάνει κανείς τον ύπνο του, αν το αναλογιστεί!! Ένα στα δύο Ευρώ της Κρήτης, προέρχεται από τον Τουρισμό της, ένα στα πέντε Ευρώ του τουριστικού εισοδήματος της χώρας μας, προέρχεται από την Κρήτη σε πλήρη αναλογία και με τις διανυκτερεύεις στην Ελλάδα!!! Μερικές φορές κανείς σκέφτεται αν είναι πράγματι «ευχή ή κατάρα» μια τέτοια ανάληψη ευθύνης. Όμως ο χρόνος δεν φτάνει, η τουριστική προβολή είναι στα υψηλά βαρομετρικά της, στο δρόμο για Βρυξέλες όπου η Κρήτη είναι για μια ακόμα φορά η τιμώμενη περιοχή από τον ΕΟΤ, πάμε για να παρουσιάσουμε, να θέλξουμε, να δείξουμε τι είναι Κρήτη, σκεπτόμενοι ότι δεν κάνουν οι υπογραφές τους ανθρώπους, αλλά οι άνθρωποι τις υπογραφές. Και ας κάνουμε τον κόσμο, για μια ακόμα φορά να αναφωνίσει «Κρήτη Παντού!!!».
Ευχαριστούμε πολύ κ. Κώτσογλου για την εποικοδομητική συνέντευξη που μας παραχωρήσατε και σας ευχόμαστε μια χρονιά γεμάτη επιτυχίες!!
