Άρθρο Νίκου Ηγουμενίδη για τα θέματα της Κρήτης: Νερό, Υγεία, Αυθαίρετα, και νέο Αεροδρόμιο στο επίκεντρο

Ενοπιων σημαντικών εξελίξεων σε Ηράκλειο και Κρήτη

Νερό, ενέργεια, υγεία, αντιμετώπιση αυθαίρετης δόμησης και νέο αεροδρόμιο στο επίκεντρο

Του Νίκου Ε. Ηγουμενίδη*

Μια σειρά από κομβικά έργα που αφορούν άμεσα την Κρήτη είτε βρίσκονται είτε μπαίνουν σε πραγματική τροχιά υλοποίησης μέσα στο 2019. H εύκολη και παλαιοκομματική εξήγηση ότι «είναι ένα έτος εκλογών» ευτυχώς ανήκει στο παρελθόν. Η πραγματικότητα: Μια σειρά από εξελίξεις έχουν δρομολογηθεί και «ξεκλειδώσει», με εμπόδια μεν αλλά με μεθοδικό τρόπο, τα 3 τελευταία χρόνια. Η αναφορά σε αυτά μάς βοηθά και στην αντίληψη των δεδομένων μιας νέας πραγματικότητας που διανοίγεται ήδη από τις αρχές για το νέο έτος στην Κρήτη, αλλά και για τις πάντα αναγκαίες επιμέρους επαναπροσεγγίσεις. Ας δούμε ορισμένα κρίσιμα ζητήματα.

1. Το αγαθό του νερού. Υπενθυμίζεται ότι ο ίδιος ο Πρωθυπουργός Αλέξης Τσίπρας ήδη τον Δεκέμβριο του 2016 σημείωσε από το Ηράκλειο για το αναγκαίο έργο της αντικατάστασης-επέκτασης των δικτύων ύδρευσης του Ηρακλείου: «Το έργο αυτό, που είναι στο μεγαλύτερο μέρος του υπερώριμο για υλοποίηση, αξιολογείται ήδη, έτσι ώστε να προχωρήσει η ένταξή του στα ΕΣΠΑ, ενώ το Υπουργείο Ανάπτυξης επεξεργάζεται το συνολικό χρηματοδοτικό σχήμα, που εκτός από το ΕΣΠΑ θα περιλαμβάνει πόρους από το Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων και μόχλευση από άλλες χρηματοδοτικές πηγές». Σήμερα, όχι απλώς το χρηματοδοτικό σχήμα έχει πλήρως διαμορφωθεί, αλλά ήδη ένα σημαντικό μέρος του έργου βρίσκεται σε εξέλιξη. Για παράδειγμα, από την αυτοψία μας στη Χρυσοπηγή- όπου τα έργα ολοκληρώνονται – επισημαίνεται ότι ήδη έχουν αρχίσει να μειώνονται οι διαρροές και απώλειες του νερού. Το ίδιο θα ακολουθήσει και σε Θέρισσο, Μασταμπά, και ακολούθως μέσα από τον «Φιλόδημο» σε Κορώνη Μαγαρά, Αγ. Αικατερίνη, Δημοκρατίας – Κηπούπολη, Αλικαρνασσό και Δυτικά Προάστεια (Τρείς Βαγιές, Σταυρωμένος, Λίντο). Σύμφωνα με όλους τους υπολογισμούς μας περίπου 10 εκατ. ευρώ έχουν διασφαλιστεί μόνο το 2018 στο Δήμο Ηρακλείου από τα Υπουργεία Εσωτερικών και Οικονομίας για θέματα ύδρευσης-αποχέτευσης. Η εξέλιξη αυτή ανταποκρίνεται στις πραγματικές ανάγκες των πολιτών του Ηρακλείου και στο αναφαίρετο δικαίωμα όλων στο αγαθό του νερού.
2. Το νέο διεθνές αεροδρόμιο στο Καστέλλι. Μετά από μια δεκαετία εξαγγελιών τελικά είναι η σημερινή Βουλή εκείνη – και μάλιστα πολύ σύντομα – που θα κυρώσει τη σύμβαση για την κατασκευή του νέου Αεροδρομίου στο Καστέλλι της Κρήτης. Μετά την ολοκλήρωση του προσυμβατικού ελέγχου από το Ελεγκτικό Συνέδριο και την υπογραφή της σύμβασης παραχώρησης, το παράδειγμα στο Καστέλλι δημιουργεί νέα πρότυπα για τα μεγάλα αναπτυξιακά έργα της χώρας. Αυτό μαρτυρά η ενισχυμένη παρουσία του Δημοσίου με σχεδόν 50% συμμετοχή στην κατασκευή και λειτουργία του νέου αεροδρομίου και η αύξηση από 0,5% στο 2% του ποσοστού επί των ακαθαρίστων εσόδων του αερολιμένα που προκύπτουν από την εκμετάλλευση του έργου παραχώρησης με διάθεση σε Δήμο Μινώα Πεδιάδας,  όμορους δήμους και Περιφερειακή Ενότητα Ηρακλείου για τα αναγκαία έργα. Πλέον όλες οι δυνατές ενέργειες του Δημοσίου για την προστασία πολιτών και τοπικής κοινωνίας (πχ. απαλλοτριώσεις, προστασία περιβάλλοντος και γειτονικών οικισμών, συνοδά οδικά έργα κλπ) οφείλουν άμεσα και με το μέγιστο δυνατό όφελος για την τοπική κοινωνία να συντρέξουν από τους αρμοδίους. Το παλιό Αεροδρόμιο ολοκληρώνει τον κύκλο του και ανοίγει η συζήτηση για την επόμενη μέρα.
3. Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας. H οικοδόμηση ενός δημόσιου Συστήματος Υγείας που θα παρέχει καθολική κάλυψη του πληθυσμού και δωρεάν ισότιμη πρόσβαση των πολιτών σε υψηλή ποιότητα παρεχόμενων υπηρεσιών υγείας αφορά βεβαίως και την Κρήτη. Ήδη συμπληρώθηκε ένας χρόνος λειτουργίας από την 1^η ΤΟΜΥ στο Ηράκλειο. Ο Νομός Ηρακλείου έχει τη δυνατότητα σε μια τέτοια προοπτική να αναδειχθεί σε πρότυπο νομό εφαρμογής του συνολικού σχεδιασμού για την Υγεία. Σε μια τέτοια κατεύθυνση, που είτε ήδη έχει δρομολογηθεί είτε θα πρέπει να επιταχυνθούν οι διαδικασίες και να ξεπεραστούν οι ενστάσεις, ανήκουν: α) Η ένταξη του ΙΚΑ του Αγίου Μηνά στο σύστημα των ΤΟΜΥ ως πρότυπο Κέντρο Υγείας αστικού τύπου β) Η ολοκληρωμένη κάλυψη με ΤΟΜΥ των περιοχών της πόλης του Ηρακλείου γ) Η θεσμοθέτηση Κέντρου Υγείας Αστικού Τύπου στον Δήμο Μαλεβιζίου και στον Δήμο Χερσονήσου δ) Η δημιουργία νέων Περιφερειακών Ιατρείων στα Κέντρα Υγείας Μοιρών και Χάρακα (Μάταλα, Βαγιωνιά, Στάβιες) ε) Η επαναλειτουργία του Περιφερειακού Εργαστηρίου Δημόσιας Υγείας στ) Η θεσμοθέτηση Κέντρου Ψυχικής Υγείας στις Μοίρες ζ) Η επιτάχυνση των διαδικασιών για την ανέγερση νέου κτιρίου που θα στεγάσει το Κέντρο Υγείας Μοιρών (σ.σ. ήδη επισφραγίστηκε με την παρουσία του Αν. Υπουργού Υγείας η πορεία υλοποίησης).
4. Κρήτη (και Κνωσός): Ενεργειακό σταυροδρόμι της Μεσογείου. Το προσεχές διάστημα θα πραγματοποιηθεί στην Κνωσό η επόμενη Τριμερής Σύνοδος Ελλάδας-Κύπρου-Ισραήλ για την υπογραφή του αγωγού φυσικού αερίου EastMed και στο εξής οι Τριμερείς Σύνοδοι σε ελληνικό έδαφος θα γίνονται στην Κρήτη. «Το νησί αυτό, που είναι στην καρδιά της Μεσογείου», σημείωσε ο Έλληνας Πρωθυπουργός, κατά την τελευταία Τριμερή Σύνοδο Κορυφής, είναι «ένα νησί συνεργασίας και συνανάπτυξης, καθώς από αυτό το νησί θα περνά ο αγωγός EastMed στη διαδρομή του από την Νοτιοανατολική Μεσόγειο προς την Ευρώπη». Παράλληλα, στα μέσα του 2018 υπεγράφησαν οι συμβάσεις για την ηλεκτρική διασύνδεση Κρήτης Πελοποννήσου, ενώ στις αρχές του έτους προβλέπεται να προκηρυχθεί επίσης και ο διεθνής διαγωνισμός για την ηλεκτρική διασύνδεση της Κρήτης με την Αττική, με προοπτική το έργο να ολοκληρωθεί το 2022, όπως ορίζει το χρονοδιάγραμμα του ΑΔΜΗΕ, που έχει εγκριθεί από τη Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας. Οι παραπάνω εξελίξεις σηματοδοτούν κομβικές αποφάσεις για την μελλοντική ενεργειακή αυτονομία της Κρήτης, αλλά και την ανάδειξη του νησιού ως γέφυρα συνεργασίας ανάμεσα στους λαούς της ευρύτερης περιοχής. Όχι τυχαία, η τελευταία τριμερής Σύνοδος Ελλάδας-Κύπρου-Αιγύπτου, που επίσης θα ενταθεί το επόμενο διάστημα, έλαβε χώρα πάλι στην Κρήτη (Ελούντα).
5. Παγίωση της τουριστικής δυναμικής της Κρήτης. Τα αεροδρόμια Ηρακλείου και Σητείας καταγράφονται παγίως τα τελευταία χρόνια με τη μεγαλύτερη επιβατική κίνηση της χώρας, ενώ ειδικά για το μήνα Νοέμβριο του 2018 είναι χαρακτηριστική η αύξηση στο αεροδρόμιο του Ηρακλείου: Από 88.000 επιβάτες το 2015 (στοιχεία της ΥΠΑ) σε 169.957 το 2018, δηλαδή σχεδόν διπλασιασμός της επιβατικής κίνησης. Η Εθνική Στρατηγική για τον θεματικό τουρισμό αποδίδει ιδιαίτερα καρπούς στην Κρήτη, αφού η στροφή στην ανάπτυξη του θεματικού τουρισμού αποτελεί κεντρική στρατηγική. Η θέσπιση ενός ολοκληρωμένου θεσμικού πλαισίου ανάπτυξης του θεματικού τουρισμού, καθώς και ο υλοποιούμενος σχεδιασμός του Υπουργείου για την αναβάθμιση της δημόσιας τουριστικής εκπαίδευσης με στόχο την υψηλού επιπέδου κατάρτιση και τη σύνδεση με την αγορά εργασίας έχουν ως βασικό σημείο αναφοράς την Κρήτη – ένδειξη που αποτυπώνεται σε όλους τους επίσημους δείκτες. Το νέο ανθρωποκεντρικό μοντέλο του τουρισμού που πρέπει να αναπτυχθεί στη χώρα θα πρέπει να εφοδιαστεί και να διαθέτει τα δικά του σύγχρονα εργαλεία: μια σύγχρονη, συλλογική, τουριστική πολιτική, σχεδιασμένη με ολιστική προσέγγιση, μια νομοθετική κατοχύρωση και άλλων βασικών παραμέτρων -χωροταξικά πλαίσια, κανονιστικές ρυθμίσεις, ειδικές νομοθεσίες- πραγματικούς και αποτελεσματικούς συντονισμούς συνεργασιών μεταξύ δημοσίων και ιδιωτικών φορέων. Η Κρήτη μόνο όφελος θα έχει από μια τέτοια πορεία.
6. Η οριστική παύση της αυθαίρετης δόμησης στο νησί. Καθόλου τυχαία, μια σειρά από επίσημους φορείς και «εγκλωβισμένους» επί δεκαετίες πολίτες επιβεβαιώνουν την ένταξη τους στο νέο νόμο για το δομημένο περιβάλλον που η σημερινή Κυβέρνηση με μεγάλη τόλμη και αποφασιστικότητα νομοθέτησε. Καθόλου τυχαία μάλιστα, δεν ονομάζεται «νέος νόμος αυθαιρέτων», αλλά «νόμος για το δομημένο περιβάλλον» – σε ό,τι αφορά το Ηράκλειο αποτέλεσμα μιας εξαντλητικής, πολύμηνης και ευρείας διαβούλευσης. Είναι κοινός τόπος ότι ο σημαντικός εξορθολογισμός των προστίμων τακτοποίησης με βαθιές περιβαλλοντικές αρχές διευκολύνει την τακτοποίηση και δίνει μια μοναδική ευκαιρία να τεθεί ένα τέλος στην «ομηρία» των ιδιοκτητών αυθαιρέτων. Το επόμενο διάστημα θα είναι κρίσιμες οι Υπουργικές αποφάσεις που εκκρεμούν, καθώς και η σύσταση όλων των Τοπικών Παρατηρητηρίων για το δομημένο περιβάλλον, παρέχοντας τους αναγκαίους ελέγχους και το σημαντικό ποσοστό των εσόδων που θα κατανέμεται στην τοπική αυτοδιοίκηση για τα σχέδια πόλης ώστε οι «αυθαιρετουπόλεις» να γίνουν επιτέλους πόλεις. Και σε ό,τι αφορά το ζήτημα των εξ αδιαιρέτου, όπως διαφαίνεται, αφενός η Πολιτεία δεν έχει το δικαίωμα να παρέμβει στις περιπτώσεις αστικών ή οικογενειακών/συγγενικών διαφορών, όμως παραμένει ανοιχτό για περαιτέρω διαβούλευση το διακύβευμα από πρόσθετες νομοθετικές παρεμβάσεις.