Το Γαύριο, στο βορειοδυτικό άκρο της Άνδρου, είναι το κύριο λιμάνι του νησιού.
Έχει τακτική σύνδεση με τη Ραφήνα (1-2 δρομολόγια κάθε μέρα το χειμώνα και μέχρι 6 το καλοκαίρι), καθώς και με Τήνο – Μύκονο. Λιμάνια για αλιευτικά, κυρίως, αλλά και ιδιωτικά σκάφη υπάρχουν στη Χώρα και το Κόρθι, ενώ στο Μπατσί λειτουργεί μαρίνα.
Από την περιοχή του Γαυρίου μπορεί κανείς να κατευθυνθεί στο βόρειο και βορειοανατολικό τμήμα του νησιού, όπου βρίσκονται αγροτικά χωριά με ανεπτυγμένη κτηνοτροφία (Φελλός, Μακροτάνταλο, Γίδες, Αμμόλοχος, Βαρίδι, Βιτάλι), αλλά και μερικές από τις ομορφότερες παραλίες του νησιού.
Κατευθυνόμενος προς το νότιο τμήμα του νησιού, ο επισκέπτης έχει τη δυνατότητα να απολαύσει μια εξαιρετικής ομορφιάς διαδρομή, περνώντας ταυτόχρονα από τις πλέον πολυσύχναστες και οργανωμένες παραλίες (Άγιος Πέτρος, Χρυσή Άμμος), καθώς και από μοναδικούς αρχαιολογικούς χώρους. Πρώτα θα συναντήσει το κοσμοπολίτικο Μπατσί, το πιο τουριστικό ψαροχώρι της Άνδρου, όπου θα βρει ξενοδοχεία και ενοικιαζόμενα για κάθε γούστο (και…βαλάντιο) αλλά και ταβέρνες, καφέ, μπαράκια. Εδώ υπάρχουν, επίσης, εξαιρετικές παραλίες. Μαγευτική περιοχή στο Μπατσί είναι το Στιβάρι.
Συνεχίζοντας τη διαδρομή του και έχοντας στα δεξιά του τη θέα των νησιών Κέας, Γυάρου, Κύθνου και Σύρου, περνάει από το Απρόβατο όπου υπάρχει ο οργανωμένος και επισκέψιμος αρχαιολογικός χώρος της Υψηλής. Αν κάνει μια στάση στο Άνω Απρόβατο, θα έχει την ευκαιρία να απολαύσει μια μοναδική θέα στο Αιγαίο. Εδώ υπάρχει η ταβέρνα “Μπαλκόνι του Αιγαίου”, με ντόπια κουζίνα.
Λίγα χιλιόμετρα νοτιότερα, ο επισκέπτης συναντά την Παλαιόπολη -αρχαία πρωτεύουσα του νησιού. Εδώ υπάρχει ο μοναδικός καταρράκτης των Κυκλάδων, αλλά και το αρχαιολογικό μουσείο, καθώς και ο χώρος ανασκαφών που συνεχίζονται μέχρι σήμερα. Μπορεί κανείς να σταθεί εδώ για τον καφέ ή το ουζάκι του.
Στη θέση Σταυροπέδα, ο κεντρικός δρόμος του νησιού χωρίζει στα τρία: Αριστερά οδηγεί στην πρωτεύουσα Χώρα, ευθεία κατευθύνεται προς το γραφικό ψαροχώρι, Κόρθι, ενώ δεξιά οδηγεί στις παραλίες “Χαλκολιμιώνας” και “Αποθήκες”. Από εδώ ξεκινά το μονοπάτι προς τον αρχαιολογικό οικισμό του Στρόφιλα με τις περίφημες βραχογραφίες, ενώ στα 500 μέτρα, στον δρόμο προς το Κόρθι και στη θέση “Αγία Τριάδα” ξεκινά ο δρόμος προς την αρχαία Ζαγορά.
Ακολουθώντας τον δρόμο προς Χώρα, ο επισκέπτης συναντά πρώτα το χωριό Πιτροφός, που είναι χτισμένο στην πλαγιά του όρους Πέταλο. Πριν φθάσει στο χωριό, στα αριστερά του θα συναντήσει τον βυζαντινό ναό των Ταξιαρχών, του 12ου αιώνα. Στον Πιτροφό έχει αναπαλαιωθεί παλιό λιοτρίβι, που είναι επισκέψιμο και λειτουργεί ως μουσείο ελιάς. Εδώ υπάρχει ταβέρνα, ενώ λειτουργεί κι ένα “ψαγμένο” και ατμοσφαιρικό μπαράκι. Η βλάστηση είναι πλούσια και οι πηγές του βουνού δίνουν άφθονα νερά στη περιοχή.
Συνεχίζοντας με κατεύθυνση τη Χώρα και πριν τον οικισμό της Μεσαριάς, συναντάμε αριστερά τον δρόμο που οδηγεί σε έναν εξαιρετικής ομορφιάς καταπράσινο οικισμό, τους Μαίνητες. Το όνομα του χωριού έλκει την καταγωγή του από τις μαινάδες, τις νύμφες του θεού Διόνυσου. Στην πλατεία του χωριού υπάρχουν πολλές βρύσες που τρέχουν συνέχεια νερό και δημιουργούν μια μαγική εικόνα, σε συνδυασμό με τα αιωνόβια δέντρα, αλλά και τον χείμαρρο που διασχίζει το χωριό. Εδώ οι ήχοι του νερού που τρέχει, τα κελαηδίσματα των πουλιών και το θρόισμα των φίλων συνθέτουν μια μοναδική μουσική συμφωνία. Υπάρχουν ταβέρνες για φαγητό, αλλά και καφέ.
Μπαίνοντας στον δρόμο προς Μαίνητες, αλλά πριν φθάσουμε στον οικισμό, υπάρχει διακλάδωση που οδηγεί προς τα χωριά Στραπουργιές και Υψηλού. Πρόκειται για δυο καταπράσινα χωριά, που είναι κτισμένα στην πλαγιά του όρους Πέταλο, από τα οποία ο επισκέπτης έχει εκπληκτική θέα προς τη Χώρα. Κι εδώ υπάρχουν ταβέρνες. Ο δρόμος που οδηγεί σε αυτά τα χωριά καταλήγει στον κεντρικό δρόμο Χώρας – Αποικίων, ενώ λίγο πριν το τέλος του, αριστερά, υπάρχει παράκαμψη που οδηγεί στη Μονή της Αγίας Μαρίνας.
Επιστρέφοντας στον κεντρικό δρόμο προς Χώρα, μετά τη διασταύρωση των Μαινήτων, βρίσκει κανείς τη Μεσαριά, την παλιά Μέσα Μεριά. Εδώ υπάρχει ο βυζαντινός ναός των Ταξιαρχών του 12ου αιώνα, καθώς και αρκετά πυργόσπιτα, όπως και το παλιό Παρθεναγωγείο, που πλέον έχει μετατραπεί σε πολυχώρο πολιτισμού και εκδηλώσεων. Από τη Μεσαριά μπορεί κανείς να κατευθυνθεί στη Χώρα με τα πόδια, ακολουθώντας μοναδικές διαδρομές, πάνω στα παλιά πλακόστρωτα και χωμάτινα μονοπάτια, δίπλα στους ποταμούς.
Μπαίνοντας στη Μεσαριά, υπάρχει παράκαμψη, δεξιά στον κεντρικό δρόμο, που οδηγεί στα χωριά που είναι κτισμένα στην πλαγιά του όρους Γερακώνες. Πρόκειται για τα χωριά Αλαδινού- Φάλικα- Κουρέλι- Σασά, με κατάληξη το χωριό Ζαγανιάρι και την κεντρική οδική αρτηρία του νησιού, που οδηγεί από “Σταυροπέδα” προς Κόρθι. Στο χωριό Αλαδινού υπάρχει ένα σημαντικό αρχιτεκτονικό μνημείο, το παλιό πέτρινο μονοκάμαρο γεφύρι, που συνέδεε παλιότερα τον δρόμο που οδηγούσε από τη Μεσαριά προς τα Φάλικα. Λίγο μετά το γεφύρι βρίσκεται το σπήλαιο “Φόρος”.
Συνεχίζοντας ο δρόμος οδηγεί στα χωριά Φάλικα, Κουρέλι, Σασά και καταλήγει στο Ζαγανιάρι. Από τα Φάλικα ξεκινάει ο δρόμος που οδηγεί, μετά από ελικοειδή ανηφορική πορεία, στη Μονή Παναχράντου.
Μετά τη Μεσαριά, αριστερά και χαμηλά στην πλαγιά του Πετάλου βρίσκεται ο οικισμός των Λαμύρων, που είναι -κυριολεκτικά- σκεπασμένος με πράσινο. Εδώ υπάρχουν μπαξέδες που ευωδιάζουν, πανέμορφοι κήποι με υπέροχες μπουκαμβίλιες και επαύλεις εφοπλιστών με εξαιρετική αρχιτεκτονική. Το χωριό πήρε το όνομά του κατά τον 17ο αιώνα, όταν ο Γάλλος βοτανολόγος και περιηγητής Τουρνεφόρ το ονόμασε “Μύρα” της Άνδρου.
Ολοκληρώνοντας τη διαδρομή του στην κεντρική οδική αρτηρία του νησιού με κατεύθυνση τη Χώρα, ο επισκέπτης φθάνει στην πρωτεύουσα της Άνδρου. Χτισμένη πάνω σε χερσόνησο, καταλήγει σε ένα μικρό νησάκι που πάνω του είναι κτισμένο το μεσαιωνικό κάστρο. Μπροστά και αριστερά του κάστρου υπάρχει ο φάρος Τουρλίτης, ο μοναδικός φάρος παγκοσμίως που είναι κτισμένος πάνω σε βράχο, μέσα στη θάλασσα. Χτίστηκε το 1887, καταστράφηκε από τους Γερμανούς στον πόλεμο και ανακατασκευάστηκε το 1994, με έξοδα της οικογένειας Γουλανδρή. Στην εντυπωσιακή, από πλευράς αρχιτεκτονικής, πρωτεύουσα της Άνδρου μπορεί κάποιος να επισκεφθεί αρκετά μουσεία (αρχαιολογικό, μοντέρνας τέχνης, ναυτικό, λαογραφίας) και ιδρύματα (Κυδωνιέως, Καΐρειος βιβλιοθήκη) να κάνει περιπάτους στα σοκάκια της αλλά και στην πλακόστρωτη αγορά, να σεργιανίσει δίπλα στα ποταμάκια, αλλά και να διασκεδάσει καθώς δεν λείπουν τα μπαράκια, τα καφέ και, φυσικά, οι ταβέρνες. Μπορεί επίσης να κολυμπήσει σε Νειμποριό και Παραπόρτι, αλλά και να κάνει θαλάσσια σπορ στον Ναυτικό Όμιλο. Εδώ υπάρχουν εκκλησίες με εξαιρετικά τέμπλα, όπως η Παναγία Θεοσκέπαστη (πολιούχος του νησιού), αλλά η “Αγία Θαλασσινή”, ένα εκκλησάκι χτισμένο πάνω σε βράχο.
Από το Νειμποριό, δίπλα από τον Ναυτικό Όμιλο, ξεκινά ο δρόμος προς τα χωριά Στενιές και Αποίκια. Μετά από ένα χιλιόμετρο περίπου ανηφορικής διαδρομής, υπάρχει παράκαμψη δεξιά που οδηγεί στις παραλίες εμπρός και πίσω Γιάλια, αλλά και στο καταπράσινο χωριό Στενιές, με το ποτάμι του και την πυκνή βλάστηση. Οι Στενιές γνώρισαν μεγάλη ακμή τον προηγούμενο αιώνα, εξαιτίας της ενασχόλησης των κατοίκων σε υψηλόβαθμες και πολύ καλά αμειβόμενες θέσεις της εμπορικής ναυτιλίας.
Επιστρέφοντας στον κεντρικό δρόμο δεξιά, ο επισκέπτης φθάνει μετά από 3 χλμ. περίπου, στον οικισμό Αποίκια, όπου υπάρχει η περίφημη πηγή Σάριζα, το νερό της οποίας θεωρείται ιαματικό. Εκεί υπάρχει το ομώνυμο εργοστάσιο εμφιάλωσης του νερού, ενώ σε κοντινή απόσταση βρίσκεται η περίφημη Πυθάρα, με την οργιώδη βλάστηση και τα κρυστάλλινα νερά.
Κατευθυνόμενοι βόρεια και προς την κορυφή του βουνού, συναντάμε τον οικισμό με το όνομα Κατακαλαίοι και θέα που “κόβει την ανάσα” σε ολόκληρο του Αιγαίο. Εκεί ξεκινά (δεξιά) και ο δρόμος που οδηγεί προς το Μοναστήρι του Αγίου Νικολάου.
Συνεχίζοντας στον κεντρικό δρόμο φθάνουμε στην Βουρκωτή, που είναι το χωριό με το μεγαλύτερο υψόμετρο στο νησί. Οι κάτοικοί του κυρίως ασχολούνται με την γεωργία και την κτηνοτροφία. Από εδώ ξεκινούν οι δρόμοι προς τις περίφημες παραλίες Άχλα και Βόρη.
Μετά τη Βουρκωτή, ο κεντρικός δρόμος κατευθύνεται βορειοδυτικά, προς το Μπατσί. Στη διαδρομή του συναντά τα χωριά Άρνη (με έντονη κτηνοτροφία και γεωργία) Ρέματα και Κατάκοιλο. Πρόκειται για χωριά “πνιγμένα” στο πράσινο, με πολλά τρεχούμενα νερά και έντονη βλάστηση. Στην Κατάκοιλο υπάρχουν ταβέρνες με εξαιρετικά, ντόπια, εδέσματα.
Στο Νότιο τμήμα της Άνδρου φθάνει ο επισκέπτης είτε ακολουθώντας τον δρόμο από τη θέση “Σταυροπέδα” προς Κόρθι, είτε κατευθυνόμενος από τη Χώρα προς Λιβάδια, Βραχνού, Συνετί κι από εκεί στο Κόρθι. Ακολουθώντας τον κεντρικό δρόμο από “Σταυροπέδα”, θα συναντήσει τα χωριά Ζαγανιάρι (σε κοντινή απόσταση βρίσκεται ο αρχαιολογικός χώρος της Ζαγοράς) και Καππαριά, που πήρε το όνομά του από την κάπαρη την οποία βρίσκει κανείς σε αφθονία στην περιοχή. Πριν την Καππαριά υπάρχει η γραφική εκκλησία του Αγίου Γεωργίου στην περιοχή “Φαράλι” και λίγο μετά η διακλάδωση του δρόμου δεξιά, η οποία οδηγεί στην παραλία της Πλάκας.
Συνεχίζοντας την πορεία προς Κόρθι, ο επισκέπτης συναντά τα χωριά Άνω Κόρθι, Μουσιώνας, Αηδόνια (όπου έχει ενδιαφέρον η παραδοσιακή βρύση όπου έπλεναν παλιότερα τα ρούχα οι γυναίκες του χωριού) και φθάνει στον Όρμο Κορθίου, που είναι ιδανικός για τους λάτρεις των θαλασσίων σπορ και του surfing. Εδώ γίνονται συχνά ιστιοπλοϊκοί αγώνες, εδώ έγινε και το παγκόσμιο πρωτάθλημα windsurfing, στην κατηγορία Mistral. Σε μικρή απόσταση υπάρχει η περίφημη παραλία “της Γριάς το πήδημα”. Στην περιοχή του Κορθίου υπάρχουν πυργόσπιτα του 17ου και 18ου αιώνα, καθώς και το ιστορικό σχολείο της Αγίας Τριάδας (1813). Υπάρχουν ξενοδοχεία και ενοικιαζόμενα δωμάτια, όπως και καφέ, εστιατόρια, μπαράκια, αλλά και εξαιρετικά ζαχαροπλαστεία με τοπικά προϊόντα, όπως και ο συνεταιρισμός γυναικών της περιοχής.
Φθάνοντας στο Κόρθι ο δρόμος διακλαδώνεται αριστερά με κατεύθυνση τη Χώρα. Στη διαδρομή συναντά κανείς το χωριό Κοχύλου, που νομίζει πως είναι “κρεμασμένο” στο βουνό, σαν πίνακας ζωγραφικής. Από εδώ μπορεί ο επισκέπτης να φθάσει στο Πάνω Κάστρο. Λίγο μετά υπάρχει η διασταύρωση που οδηγεί προς τη Μονή Παναχράντου και κατόπιν το χωριό Συνετί με τα περίφημα Διποτάματα, το φαράγγι μήκους 7 χλμ, που προσφέρεται σε όσους λατρεύουν την πεζοπορία. Οι παραλίες της περιοχής, μοναδικές κι αυτές, είναι το ερημικό Λίδι στα βόρεια και του Συνετιού με τους εντυπωσιακούς σταλακτίτες δίπλα στη θάλασσα και τα αναβλύζοντα υποθαλάσσια νερά.
Μετά το Συνετί, και συνεχίζοντας την πορεία προς Χώρα, ο επισκέπτης συναντά τα χωριά Βραχνού (σκαρφαλωμένο στην πλαγιά του βουνού, προσφέρει πανοραμική θέα στη Χώρα και τους οικισμούς που βρίσκονται απέναντι στην πλαγιά του Πέταλου) και Λιβάδια, χωριό καταπράσινο που βρίσκεται μέσα στην κατάφυτη πεδιάδα που διασχίζει ο Μεγάλος Ποταμός, ο οποίος εκβάλει στο Παραπόρτι.
ΠΗΓΗ ΔΗΜΟΣ ΑΝΔΡΟΥ
