Το καλοκαιράκι βρίσκεται σε πλήρη εξέλιξη, όπως επίσης και τα δημοσιεύματα για γρήγορες και αποτελεσματικές δίαιτες που υπόσχονται «χυτό κορμί» χάρμα οφθαλμών στις απανταχού παραλίες.
Και μείς ως εν δυνάμει ταξιδιώτες σπεύδουμε άκριτα να τις υιοθετήσουμε υποκύπτοντας στο δέλεαρ της καλής μας εμφάνισης που υπόσχονται.
Είναι όμως έτσι τα πράγματα; αυτή πρέπει να είναι η διατροφική μας επιδίωξη; δηλαδή μια γρήγορη δίαιτα που θα μας κάνει κομψότερους; ή μήπως μια μόνιμη διατροφική πρακτική που θα μας κάνει υγιέστερους και ίσως (χωρίς να είναι το επιδιωκόμενο) κομψότερους;
Αλλά τελικά τί είναι η υγεία και πως την ορίζουμε;
Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας, ήδη από το 1948, έχει ορίσει την έννοια της υγείας ως μία κατάσταση πλήρους σωματικής και ψυχικής ευημερίας, και όχι απλά ως απουσία ασθένειας.
Η καλή υγεία, επομένως, είναι μία σύνθετη έννοια. Προϋποθέτει ότι νιώθουμε σωματική, πνευματική και συναισθηματική ευεξία ώστε να μπορούμε να ανταποκριθούμε αποτελεσματικά στις καθημερινές μας ανάγκες και προκλήσεις, καθώς και να είμαστε παραγωγικοί, λειτουργικοί και δημιουργικοί.
Είναι κοινώς αποδεκτό ότι οι βασικοί πυλώνες που επηρεάζουν την υγεία είναι η διατροφή, ο ευρύτερος τρόπος ζωής (κάπνισμα, άσκηση κλπ), το περιβάλλον και τα γονίδια.
Η διατροφή αποτελεί τον πλέον βασικό πυλώνα που καθορίζει την υγεία. Έχει μάλιστα αποδειχθεί ότι η καλή διατροφή μπορεί σε ένα βαθμό να επηρεάσει ακόμα και την έκφραση γονιδίων, μέσω επιγενετικών αλλαγών.
Το πιο σημαντικό είναι ότι η διατροφή μπορεί να τροποποιηθεί, δηλαδή αλλάζοντας τις διατροφικές μας συνήθειες και υιοθετώντας μια υγιεινή και ισορροπημένη διατροφή μπορούμε να διασφαλίσουμε καλή υγεία.
Η κατανάλωση μιας υγιεινής διατροφής καθ’ όλη τη διάρκεια της ζωής βοηθά στην αντιμετώπιση μιας ολόκληρης σειράς μη μεταδοτικών ασθενειών (ΜΚΝ) και καταστάσεων.
Ωστόσο, η αυξημένη παραγωγή επεξεργασμένων τροφίμων, η ταχεία αστικοποίηση και η αλλαγή του τρόπου ζωής έχουν οδηγήσει σε μια τοξική αλλαγή στα διατροφικά πρότυπα.
Οι άνθρωποι πλέον καταναλώνουν περισσότερα τρόφιμα με υψηλή περιεκτικότητα σε ενέργεια, λίπη, ελεύθερα σάκχαρα και αλάτι/νάτριο, και πολλοί άνθρωποι δεν τρώνε αρκετά φρούτα, λαχανικά και άλλες διαιτητικές ίνες, όπως δημητριακά ολικής αλέσεως.
Η ακριβής σύνθεση μιας διαφοροποιημένης, ισορροπημένης και υγιεινής διατροφής θα ποικίλλει ανάλογα με τα μεμονωμένα χαρακτηριστικά (π.χ. ηλικία, φύλο, τρόπο ζωής και βαθμό σωματικής δραστηριότητας), πολιτισμικό πλαίσιο, τοπικά διαθέσιμα τρόφιμα και διατροφικά έθιμα.
Ωστόσο, οι βασικές αρχές του τι συνιστά μια υγιεινή διατροφή πρέπει να βασίζονται σε αυτό που αποκαλούμε μεσογειακή διατροφή με διαλείμματα νηστείας.
Σε πρόσφατο άρθρο τους στην Athens voice.gr, ο καθηγητής βιοχημείας και βιοτεχνολογίας του Πανεπιστημίου της Θεσσαλίας Δημήτρης Κουρέτας και η ειδική συνεργάτης Ζωή Γιαννελερ υποστηρίζουν ότι η «διαλειμματική νηστεία», δηλαδή το να στερούμαστε την τροφή για κάποιες ώρες της ημέρας ή κάποιες ημέρες την εβδομάδα, είναι κάτι εντελώς διαφορετικό με αυτό που λέμε περιορισμό θερμίδων μέσα στην ημέρα κατά 20 ή 30%.
Η ηθελημένη στέρηση τροφής στην εποχή μας (νηστεία), μιμείται την έλλειψη τροφής που αντιμετώπιζε ο άνθρωπος στη εξελικτική του πορεία και τον βοηθά σήμερα να πλησιάσει πιο κοντά σε βιολογικές καταστάσεις που κάποτε του ήταν οικείες και τον βοηθούσαν να είναι υγιής.
Η ικανότητα να νηστεύεις κατά τη διάρκεια έλλειψης τροφής, όπως και ικανότητα να «τρως υπερβολικά» όταν υπάρχει πλεόνασμα τροφής, ήταν η μόνη ευκαιρία για τους ανθρώπους και τα ζώα να επιβιώσουν από την ακανόνιστη προσφορά τροφίμων του πλανήτη Γη.
Στα ζώα, ανάλογα με την εποχή και τη διαθεσιμότητα τροφής, ο μεταβολισμός αλλάζει αυτόματα από την εξωτερική διατροφή στη διατροφή που λαμβάνεται από τα αποθέματα λίπους.
Όταν υπάρχει περίσσεια τροφής , αυτή καίγεται αναερόβια που δεν συμφέρει ενεργειακά .
Και αυτό γίνεται γιατί ακριβώς υπάρχει περίσσεια.
Όταν υπάρχει έλλειψη, τότε καίγεται αερόβια που συμφέρει ενεργειακά. Αυτή η πολύ σημαντική αλλαγή λέγεται στην βιολογία «μεταβολική αλλαγή» (metabolic shift), και δημιουργεί σημαντικά γεγονότα στον οργανισμό του ανθρώπου.
Αυτή η στέρηση τροφής ηθελημένα στην εποχή μας (νηστεία), μπορεί να μην έχει σχέση με την έλλειψη τροφής που παρατηρείτο στον άνθρωπο σε προηγούμενες ιστορικές περιόδους, αλλά ακολουθεί ακριβώς τους ίδιους βιοχημικούς δρόμους. Δηλαδή μιμείται την έλλειψη τροφής.
Οι σύγχρονες μελέτες δείχνουν και σε ζώα και σε ανθρώπους ότι η σωστά δομημένη νηστεία όπως η διαλειμματική νηστεία, επαναπρογραμματίζει τον ανθρώπινο μεταβολισμό , αλλάζει την γονιδιακή ρύθμιση γονιδίων που έχουν σχέση με τη φλεγμονή, την γήρανση, το οξειδωτικό στρές και γενικά μετατοπίζει την ισορροπία προς την μεταβολική υγεία.
Ας ακούσουμε λοιπόν τις συμβουλές των ειδικών :
«οι ολιγοήμερες νηστείες (έως 10 μέρες) με σχεδόν το 50% των θερμίδων που τρώγαμε πριν, 2-3 φορές το χρόνο ενισχύουν αποδεδειγμένα το αμυντικό μας σύστημα.
Η βάση της διατροφής μας αυτά τα διαστήματα πρέπει να είναι τα ζυμωμένα γαλακτοκομικά (κατσικίσιο και πρόβειο γιαούρτι πλήρες, ξινόγαλο, αριάνι, κεφίρ), φυλλώδη λαχανικά, δημητριακά ολικής άλεσης (αντί λευκό ψωμί, παξιμάδι ολικής).
Γλυκά, μακαρόνια, πατάτες, οινόπνευμα πρέπει τα αφήσουμε για ένα δεκαήμερο και όταν αυτό παρέλθει τα μειώνουμε όσο αντέχουμε.
Και φυσικά πρέπει να περπατάμε 4-5 χιλιόμετρα σχεδόν κάθε μέρα. Όχι τρέξιμο.
Τα παραπάνω λοιπον είναι μια καλή εναλλακτική συμβουλή, απέναντι στις δήθεν αποτελεσματικές δίαιτες του καλοκαιριού που υπόσχονται σμιλεμένο κορμί με αμφιβόλου ποιότητας και αξίας συμβουλές.
Επομένως υιοθετούμε τις υγιεινές διατροφικές πρακτικές της διαλειμματικής νηστείας για να επιτύχουμε σωματική και πνευματική ευεξία και προσθέτοντας την αποδεδειγμένη θετική επίδραση του “Ταξιδιού” στην προσωπική μας ευτυχία, έχουμε όλες τις προϋποθέσεις για ένα πραγματικά αναγεννητικό και όμορφο καλοκαίρι.
«Πηγές:
Διατροφή, διατροφή και πρόληψη χρόνιων ασθενειών: έκθεση κοινής διαβούλευσης εμπειρογνωμόνων ΠΟΥ/FAO. Σειρά Τεχνικών Αναφορών ΠΟΥ, Αρ. 916. Γενεύη: Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας; 2003.
Παγκόσμιο σχέδιο δράσης για την πρόληψη και τον έλεγχο των ΜΜΝ 2013–2020. Γενεύη: Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας; 2013.
An edible history of humanity’ , Tom Standage, 2009. (http://mrrangel.weebly.com/…/2/14228848/edible_history.pdf)
‘The origins of Agricultural Societies’, P. Bellwood, 2005
The genetics of maize evolution. Annual Rev.Genetics, J. Doebley, 2004.
