Στην ηλεκτρονική εφημερίδα “itn Ελληνικός Τουρισμός” που κυκλοφόρησε την Πέμπτη 24 Φεβρουαρίου 2022, γράφει η Σταυρούλα Στούμπου για το ζήτημα του τουρισμού στη Βαρκελώνη.

Στη Βαρκελώνη, οι αξιωματούχοι έχουν ξεκινήσει μια στρατηγική για να μεταμορφώσουν τον προορισμό στον μετά την πανδημία τουρισμό, με τρόπο που να ικανοποιεί τόσο τους κατοίκους όσο και τους επισκέπτες

Υπήρξε μια εποχή, όχι πολύ παλιά, που ο «υπερτουρισμός», ήταν το μεγάλο βάσανο αρκετών προορισμών. Διάφοροι δημοφιλείς προορισμοί πόλεων βογκούσαν κάτω από τον τεράστιο αριθμό τουριστών που σχεδόν όλο το χρόνο, έφραζαν τους δρόμους και τα μνημεία, ανέβασαν τις τιμές και έκαναν τη ζωή δύσκολη για τους ντόπιους.

Πριν από την πανδημία, δημοφιλείς προορισμοί για σύντομες διακοπές, όπως η Βαρκελώνη, φιλοξενούσαν 20 ή περισσότερους επισκέπτες ανά κάτοικο, προκαλώντας οργισμένες διαμαρτυρίες από τους ντόπιους και αναγκάζοντας τους αξιωματούχους να αναλάβουν δράση.

Η Βαρκελώνη ήταν μια από εκείνες τις πόλεις που κατακλύζονταν πλήρως από τη δική της τουριστική επιτυχία. Αυτό οδήγησε τους ντόπιους να αρχίσουν να αντεπιτίθενται -όχι ακριβώς οπλισμένοι- αλλά με βάψιμο με σπρέι και συνθήματα στους τοίχους “Tourist Go Home” και μια γενικά εχθρική στάση απέναντι στους πολλούς ξένους επισκέπτες, που μερικές φορές οδηγούσε ακόμα και σε διαδηλώσεις στις παραλίες της Βαρκελώνης.

Ένας λόγος που ο υπερτουρισμός έχει τα περισσότερα πρωτοσέλιδα στη Βαρκελώνη από ό,τι σε άλλους προορισμούς είναι η στάση των κατοίκων. Οι Καταλανοί δεν είναι γνωστοί για τον ακτιβισμό τους από την πολυθρόνα. Αντίθετα ανέλαβαν δράση. Βγήκαν στους δρόμους και έδειξαν στον κόσμο πώς αισθάνονται.

Οι αρχές είχαν αρχίσει να αναπτύσσουν στρατηγικές για τη διαχείριση του τουρισμού, ανησυχώντας για το πώς οι αρνητικές συμπεριφορές θα μπορούσαν να επηρεάσουν τους επισκέπτες της πόλης και την εικόνα της στο εξωτερικό. Ωστόσο, η πανδημία του Covid έχει δημιουργήσει μια εντελώς νέα κατάσταση.

Τα τελευταία δύο χρόνια, η Βαρκελώνη γύρισε 20 χρόνια πίσω σε ό,τι αφορά τον αριθμό των επισκεπτών. Από 30 εκατομμύρια επισκέπτες το 2019 σε μόλις 2,8 εκατομμύρια επισκέπτες (το 2001 η πόλη κατέγραψε 3,1 εκατομμύρια επισκέπτες).

Οι αξιωματούχοι επιθυμούν απεγνωσμένα να αναζωογονήσουν τον τομέα, ο οποίος έχει υποστεί μαζικές απολύσεις και συνήθως συμβάλλει σε μεγάλο βαθμό στις τοπικές οικονομίες σε όλη την Ευρώπη. Στη Βαρκελώνη, αποτελεί το 15% του ΑΕΠ.

Την ίδια στιγμή, οι ντόπιοι πιέζουν τις κυβερνήσεις των πόλεων να χρησιμοποιήσουν τη διακοπή του COVID-19 για να επιβάλουν νέους κανόνες στον κλάδο. Επί του παρόντος, το 27% των ξενοδοχείων στη Βαρκελώνη είναι ακόμη εκτός λειτουργίας, σχεδόν ένα στα τρία. Και λόγω των χαμηλών ποσοστών πληρότητας (μεταξύ 10% και 15%), δεκάδες ξενοδοχεία σχεδιάζουν να κλείσουν και να μην ανοίξουν ξανά μέχρι την άνοιξη.

Τουλάχιστον από την άνοιξη και μετά, τα ξενοδοχεία αναμένεται να επανέλθουν στην κανονικότητα. Τα στοιχεία που παρουσιάστηκαν πρόσφατα από την τοπική ένωση ξενοδόχων υπογραμμίζουν επίσης ξεκάθαρα τις μειώσεις το 2021. Για παράδειγμα, μεταξύ Ιανουαρίου και Απριλίου 2021, με μόνο το 25% των ξενοδοχείων ανοιχτά, αυτά μόλις πέτυχαν ποσοστό πληρότητας 25%.

Μεταξύ Μαΐου και Σεπτεμβρίου 2021, το ποσοστό πληρότητας στα ξενοδοχεία που ήταν τώρα ανοιχτά κατά 50% ήταν τότε επίσης 50%. Μεταξύ Οκτωβρίου και Δεκεμβρίου, το 73% όλων των ξενοδοχείων μπόρεσαν να ανοίξουν, αλλά πέτυχαν μόνο ποσοστά πληρότητας μεταξύ 20% και 30%.

Κανένα ξενοδοχείο δεν μπορεί να λειτουργήσει σε αυτό το μοτίβο μακροπρόθεσμα. Πτώση δεν γνώρισε μόνο η ξενοδοχειακή βιομηχανία, αλλά και τα εστιατόρια και κάθε είδους μικρές επιχειρήσεις που επωφελούνται από τις τουριστικές μάζες. Μέσα σε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα ο κόσμος πέρασε ουσιαστικά από τον υπερτουρισμό στη Βαρκελώνη στον «μηδενικό τουρισμό».

Έκτοτε, δεν υπήρξαν άλλες εκστρατείες κατά των τουριστών. Ούτε διαδηλώσεις και ούτε συνθήματα στους τοίχους. Είναι όμως όλοι ευχαριστημένοι; Ξενοδόχοι και άλλοι τουριστικοί φορείς ζητούν από τους τουρίστες να επιστρέψουν και μαζί τους και πολλοί μικροέμποροι στις πληγείσες πόλεις.

Τα τελευταία δύο χρόνια, η Βαρκελώνη γύρισε 20 χρόνια πίσω σε ό,τι αφορά τον αριθμό των επισκεπτών. Από 30 εκατομμύρια επισκέπτες το 2019 σε μόλις 2,8 εκατομμύρια επισκέπτες

Ωστόσο, οι προβλέψεις ότι το καλοκαίρι του 2022 θα είναι το ίδιο καλό με το καλοκαίρι του 2019 αντιμετωπίζονται με αβεβαιότητα. Θέλουν πραγματικά οι ταξιδιώτες να επιστρέψουν στους προορισμούς υπερτουρισμού στους οποίους η Βαρκελώνη ήταν το «παιδί της αφίσας»;

Η μπάλα είναι τώρα στο γήπεδο των αρχών. Και πρέπει να ισορροπήσουν στο σχοινί μεταξύ της επιστροφής -των οικονομικά σημαντικών- τουριστών και της διατήρησης του ευχαριστημένου πληθυσμού των ντόπιων, που έχει ξανασυνηθίσει σε ησυχία.

Ήδη, υπάρχουν κάποια θετικά νέα για την ανάκαμψη διαφόρων τομέων του τουρισμού. Για παράδειγμα, το 2021 το αεροδρόμιο Βαρκελώνης το Ελ Πρατ αναφέρθηκε ότι ανέκτησε το 91% των προορισμών του που εκτελούνταν το 2019, παρά το γεγονός ότι είχε 14% λιγότερες αεροπορικές εταιρείες και 58% λιγότερες συχνότητες και λειτουργίες.

Μια άλλη θετική είδηση ήρθε από τον τουριστικό τομέα MICE που ανακοίνωσε το Mobile World Congress (MWC) για να ενισχύσει τον αριθμό των επισκεπτών στη Βαρκελώνη. Ενώ η πληρότητα του ξενοδοχείου στην πόλη ήταν περίπου 15% μόλις πριν από λίγες εβδομάδες, αναμένεται να εκτοξευθεί σε περίπου 80% χάρη στην εκδήλωση που θα πραγματοποιηθεί μεταξύ 28 Φεβρουαρίου και 3 Μαρτίου. Επιπλέον, εννέα στα δέκα ξενοδοχεία στη Βαρκελώνη -περισσότερα από ό,τι αναμενόταν- θα είναι ανοιχτά για να υποδεχτούν επισκέπτες κατά τη διάρκεια της διεθνούς εκδήλωσης.

Στη Βαρκελώνη, οι αξιωματούχοι έχουν ξεκινήσει μια στρατηγική για να μεταμορφώσουν τον προορισμό στον μετά την πανδημία τουρισμό, με τρόπο που να ικανοποιεί τόσο τους κατοίκους όσο και τους επισκέπτες.

Η δήμαρχος Ada Colau της Βαρκελώνης ανακοίνωσε τον Ιανουάριο ένα σχέδιο που θα απαγόρευε ουσιαστικά στους ιδιοκτήτες σπιτιού να νοικιάζουν μεμονωμένα δωμάτια σε τουρίστες σε πλατφόρμες όπως η Airbnb, κάτι που θα καθιστούσε τους ήδη αυστηρούς ελέγχους της πόλης στα τουριστικά καταλύματα από τους πιο αυστηρούς στον κόσμο.

Σε μια προσπάθεια αναζωογόνησης κεντρικών περιοχών και μείωσης της τουριστικής ομάδας, τον Απρίλιο, η πόλη ανακοίνωσε ένα σχέδιο 21 εκατομμυρίων δολαρίων για να αγοράσει άδειους εμπορικούς χώρους και να τους γεμίσει με επιχειρήσεις που εξυπηρετούν τους ντόπιους.

Μια νέα εφαρμογή και σύστημα παρακολούθησης του πλήθους στοχεύει να εκτρέψει τους τουρίστες για να αποφύγουν τα συμφορημένα μέρη της πόλης.

Εισάγονται νέα δρομολόγια λεωφορείων για να προσπαθήσουν να ενθαρρύνουν τους επισκέπτες να εξαπλωθούν σε όλη την πόλη. Οι αρχές ελπίζουν πως έτσι θα αποτρέψουν δημοφιλείς περιοχές -όπως η Βασιλική της Σαγράδα Φαμίλια- να κατακλύζονται από τουρίστες.

Ο Xavier Marcé, Σύμβουλος για τον Τουρισμό είπε ότι στόχος είναι να εμπνεύσουν τους τουρίστες να επισκεφθούν κάτι περισσότερο από την παραλία. Ως απάντηση, δημιούργησαν νέα δρομολόγια λεωφορείων για να ενθαρρύνουν τους ταξιδιώτες να επισκεφθούν άλλα μέρη της πόλης –με αποτέλεσμα λιγότερο πλήθος– καθώς και να περιορίσουν τις βραχυχρόνιες ενοικιάσεις.