Οι άμεσες ξένες επενδύσεις στον τουρισμό

Γράφει ο Γιώργος Τζιάλλας* – αναδημοσίευση από την itn Ελληνικός Τουρισμός

Σήμερα θα επιχειρήσω να κάνω μια συνοπτική παρουσίαση για τις άμεσες ξένες επενδύσεις (ΑΞΕ) (foreign direct investments – FDI), με αναφορά σε αυτές στον  τουρισμό καθώς, σε χώρες όπως η Ελλάδα, επηρεάζουν σημαντικά τα οικονομικά αναπτυξιακά μεγέθη. Πολλές χώρες παγκοσμίως θεωρούν τον τουρισμό ως μια ανοιχτή πόρτα για την οικονομική ανάπτυξη. Ο διεθνής τουρισμός είναι μια βιομηχανία που χαρακτηρίζεται από ταχεία ανάπτυξη παρέχοντας πολλές ευκαιρίες, τόσο για τις επιχειρήσεις όσο και για τις χώρες. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο οι χώρες είναι τόσο ανοιχτές στις τουριστικές ΑΞΕ και τις ενθαρρύνουν τόσο ενεργά. Ως αποτέλεσμα, διοργανώνονται πολλές εμπορικές εκθέσεις και άλλες διαφημιστικές δραστηριότητες, οι επενδυτές στο χώρο των ξενοδοχείων, ή οι εταιρείες διαχείρισης προσελκύονται με φορολογικά και οικονομικά κίνητρα, ενώ λαμβάνονται μέτρα για την εξασφάλιση συνεργασιών δημόσιου-ιδιωτικού τομέα.

Ωστόσο, μερικές φορές οι χώρες δεν λαμβάνουν υπόψη τις πολιτικές που θα τους επέτρεπαν να επωφεληθούν περισσότερο από τις ΑΞΕ που προσελκύουν. Οι ΑΞΕ στον τουρισμό όχι μόνο παρέχουν πολλές ευκαιρίες, αλλά δημιουργούν επίσης μεγάλο κόστος. Εκτός από αυτό, ο τουρισμός έχει αποδειχθεί ανθεκτικός σε χρόνια κρίσης, ωστόσο, μπορεί να είναι ασταθής και μη προστατευμένος σε περίπτωση εξωτερικών σοκ, όπως η πρόσφατη πανδημία, για τα οποία οι προορισμοί δεν έχουν κανέναν έλεγχο. Υπό αυτήν την έννοια, η υλοποίηση τουριστικών έργων ΑΞΕ είναι επίσης ευάλωτη σε τέτοια σοκ. Αυτό σημαίνει ότι, ακόμη και με μια καλή πολιτική προσέγγιση για την προώθηση των τουριστικών ΑΞΕ, αυτές πρέπει να αντιμετωπίζονται με τη δέουσα προσοχή.

Οι τουριστικές ΑΞΕ στην εποχή του COVID-19 έχουν επηρεαστεί και θα συνεχίζουν να επηρεάζονται σε μεγάλο βαθμό, με τον τρόπο που η πανδημία επηρεάζει δραματικά την παγκοσμιοποίηση, με αποτέλεσμα τη διακοπή των ροών των άμεσων ξένων επενδύσεων. Σύμφωνα με τη Διάσκεψη των Ηνωμένων Εθνών για το Εμπόριο και την Ανάπτυξη (UNCTAD), οι παγκόσμιες ροές ΑΞΕ συρρικνώνονται μεταξύ 30% και 40% κατά την περίοδο 2020-2021. Εάν η συρρίκνωση των παγκόσμιων ΑΞΕ διαρκέσει κι άλλο, οι συνέπειες για τις αναπτυσσόμενες χώρες θα είναι σοβαρές. Όλοι οι τομείς θα επηρεαστούν, αλλά η συρρίκνωση των ΑΞΕ επηρεάζει εμφανώς εταιρείες όπως τις αεροπορικές εταιρείες, τα ξενοδοχεία, τα εστιατόρια και την αναψυχή, καθώς και τις μεταποιητικές βιομηχανίες και τον ενεργειακό κλάδο.

Η πανδημία, από την άλλη, μπορεί να προσφέρει ευκαιρίες σε κυβερνήσεις σε όλο τον κόσμο να επανεκτιμήσουν τις στρατηγικές τους για προσέλκυση επενδύσεων, με μια στροφή προς την ενσωμάτωση των ΑΞΕ στις τοπικές τους οικονομίες. Οι ΑΞΕ θα μπορούσαν να διαδραματίσουν σημαντικό ρόλο στη στήριξη των οικονομιών κατά τη διάρκεια και μετά την κρίση μέσω οικονομικής στήριξης στις θυγατρικές τους εταιρείες, βοηθώντας τις κυβερνήσεις να αντιμετωπίσουν την πανδημία και μέσω καναλιών συνεργασίας με τοπικές εταιρείες.

Σύμφωνα με τον ΟΟΣΑ, οι ΑΞΕ μπορούν να στηρίξουν σημαντικά την οικονομική ανάκαμψη μετά την πανδημία. Δυστυχώς, φαίνεται ότι οι επιπτώσεις της πανδημίας στις ροές ΑΞΕ προς τις αναπτυσσόμενες οικονομίες μπορεί να είναι ιδιαίτερα σοβαρές. Για παράδειγμα, ο πρωτογενής τομέας και η μεταποίηση, που αντιπροσωπεύουν μεγαλύτερο μερίδιο των ΑΞΕ σε πολλές από αυτές τις οικονομίες από ό, τι στις περισσότερες ανεπτυγμένες οικονομίες, έχουν πληγεί ιδιαίτερα από την πανδημία.

Πρέπει να έχουμε κατά νου ότι η αβεβαιότητα είναι ο εχθρός των ξένων επενδυτών και ο κόσμος είναι γεμάτος από αυτή εξαιτίας του COVID-19. Αυτό δημιουργεί προβλήματα στους ξένους επενδυτές, καθώς το κόστος των ΑΞΕ είναι εκ των προτέρων υψηλό και η πιθανότητα για γρήγορη έξοδο δεν μπορεί εύκολα να επιτευχθεί. Ορισμένες επιχειρήσεις ενδέχεται να επωφεληθούν από την τρέχουσα κατάσταση, ανάλογα με τον τύπο της επένδυσης, την τοποθεσία, το μέγεθος, το κεφάλαιο και το χρονοδιάγραμμα να χρησιμεύουν ως καθοριστικοί παράγοντες. Οι ευκαιρίες με ρίσκο και η πρόσβαση σε κυβερνητική υποστήριξη μπορεί επίσης να αποδειχθούν σημαντικοί παράγοντες για την προσέλκυση επενδύσεων. Ωστόσο, η ευρεία επίδραση της πανδημίας θα είναι αναπόφευκτα αρνητική και οι παγκόσμιες ΑΞΕ θα χάσουν σημαντική δυναμική – το ίδιο θα συμβεί και με τις άμεσες ξένες επενδύσεις στον τουρισμό.

Στη χώρα μας, μια ασφαλής, σωστά σχεδιασμένη και ταχεία ανάκαμψη του τουρισμού θα επιτρέψει σύντομα στους ξένους επενδυτές να στρέψουν το ενδιαφέρον τους στην υλοποίηση τουριστικών επενδυτικών project, άλλωστε το άνοιγμα νέων ξενοδοχειακών μονάδων τα τελευταία δύο χρόνια, συνηγορεί προς την θετική αυτή κατεύθυνση.

* Ο Γιώργος Τζιάλλας είναι Περιφερειακός Διευθυντής του World Travel & Tourism Council (WTTC), Τεχνικός Σύμβουλος Τουρισμού της Περιφέρειας Βορείου Αιγαίου, πρώην Γενικός Γραμματέας στο Υπουργείο Τουρισμού.