Με μεγάλη επιτυχία ολοκληρώθηκε σήμερα Τετάρτη 24 Φεβρουαρίου, το 15νθήμερο Forum του ITN News Web TV Ελληνικά Νησιά – Τουρισμός 2021 το οποίο υλοποιήθηκε υπό την αιγίδα του Υπουργείου Ναυτιλίας και Νησιωτικής Πολιτικής, του ΕΟΤ και του Ελληνικού Δικτύου Μικρών Νησιών και με αφορμή το Πανόραμα Νησιωτικών Προορισμών που θα διεξαχθεί στις 14 με 16 Μαΐου στο Στάδιο Ειρήνης και Φιλίας, εφόσον φυσικά το επιτρέψουν οι υγειονομικές συνθήκες. Σκοπός του Forum, που συντόνισε ο δημοσιογράφος και διευθυντής του ITN News Γιώργος Καραχρήστος ήταν η ανάδειξη των νησιωτικών τουριστικών προορισμών. Η ανίχνευση, επισήμανση και ανάδειξη των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών κάθε νησιού, η εύρεση των στοιχείων που διαφοροποιούν κάθε περιοχή και την ισχυροποιούν απέναντι στον ανταγωνισμό. Στο Forum παρουσιάστηκαν 85 νησιά, πήραν μέρος σημαντικοί ομιλητές από την Τοπική Αυτοδιοίκηση, Επιμελητήρια, φορείς, συλλόγους και άλλοι.

Συζητήθηκαν αναλυτικά οι δυνατότητες για επιμέρους ανάπτυξη δραστηριοτήτων, δράσεων, πρωτοβουλιών που μπορούν να ενισχύσουν το τουριστικό προϊόν και να επεκτείνουν την τουριστική σεζόν σε κάθε νησί. Στο επίκεντρο των συζητήσεων βρέθηκε φυσικά και η πανδημία και το σφοδρό πλήγμα που έχει προκαλέσει στον τουρισμό.

Από την έναρξη του Forum επισημάνθηκε ότι από το 1951 έχουν ερημώσει 50 μικρά νησιά και τα επόμενα 20 χρόνια θα ερημώσουν άλλα 16 νησιά, αν δεν αλλάξουμε πολιτική. Γενικά τα συμπεράσματα που βγήκαν είναι ιδιαίτερα σημαντικά και όπως προκύπτει πολλά πρέπει να γίνουν για να στηριχθούν τα νησιά, να υπάρξει ανάπτυξη και να ενισχυθεί το τουριστικό προϊόν συνολικά και όχι σε λίγους προορισμούς.

Ιδιαίτερα στα μικρά νησιά διαπιστώνεται πως οι τοπικές κοινωνίες και η επιχειρηματικότητα είναι οι δύο βασικοί παράγοντες που τα κρατούν ζωντανά. Σε αυτή την προσπάθεια ο τουρισμός παίζει ζωτικό ρόλο. Η επέκταση της τουριστικής περιόδου και η αύξηση της μέσης τουριστικής δαπάνης είναι βασικός στόχος για την ενίσχυση των μικρών νησιών.

Το ισοζύγιο εσωτερικού – εισερχόμενου τουρισμού

Από το σύνολο των νησιών η πρώτη βασική διαπίστωση είναι πως ο τουρισμός δεν έχει το ίδιο μέγεθος ανάπτυξης σε όλα τα νησιά, ενώ υπάρχουν διαφορές και στα χαρακτηριστικά των επισκεπτών. Κατά ένα παράδοξο, αλλά όχι παράξενο, τρόπο τα νησιά που στηρίζονται περισσότερο στον εσωτερικό τουρισμό και όχι στον εισερχόμενο, κατέγραψαν μικρές έως και ανεπαίσθητες απώλειες στην περσινή δύσκολη, λόγω της πανδημίας, σεζόν. Αντίθετα τα νησιά που στηρίζονται κυρίως στον εισερχόμενο τουρισμό, βρέθηκαν απέναντι σε δραματικές απώλειες εισοδημάτων. Το γεγονός αυτό αποδεικνύει πως κανένας προορισμός δεν πρέπει να «γυρνάει την πλάτη» στον εσωτερικό τουρισμό και όλα τα νησιά είναι καλό να φροντίσουν να διατηρούν ένα ποσοστό εσωτερικού τουρισμού, το οποίο μπορεί να λειτουργήσει ως «μαξιλάρι» και να αποδειχθεί σωτήριο σε δύσκολες περιόδους, όπως η σημερινή.

Αυτό μπορεί να επιτευχθεί με τη συμμετοχή στα προγράμματα Κοινωνικού Τουρισμού που υλοποιούνται, όμως αυτός δεν είναι ο μόνος δρόμος. Μπορούν επίσης να δημιουργηθούν καμπάνιες και πακέτα που να απευθύνονται στο ελληνικό κοινό, τα οποία θα λαμβάνουν υπόψη τις ανάγκες και τις οικονομικές δυνατότητες που υπάρχουν εντός των συνόρων και θα προωθήσουν την τουριστική κίνηση και σε περιόδους που δεν είναι υψηλής αιχμής.

Στον αντίποδα τα νησιά, κυρίως τα μικρότερα που έχουν μεν εσωτερικό τουρισμό, αλλά υπολείπονται στον εισερχόμενο θα πρέπει να ακολουθήσουν κινήσεις που θα ενισχύσουν την επισκεψιμότητα από το εξωτερικό. Στόχος είναι να υπάρξει μία όσο το δυνατόν μεγαλύτερη σύγκλιση στα δύο «ρεύματα» επισκεπτών, ώστε τα απρόοπτα συμβάντα όπως η πανδημία ή η κατάρρευση του Thomas Cook να μην προκαλούν σοβαρές βλάβες στην τουριστική αγορά. Για την προώθηση των μικρών νησιών στο εξωτερικό, παίζει βασικό ρόλο η Τοπική Αυτοδιοίκηση. Περιφέρειες και Δήμοι με την χάραξη στρατηγικής τουριστικού management και marketing για τις περιοχές τους μπορούν να έχουν πολύ θετικά οφέλη στην τουριστική κίνηση.  Χάραξη στρατηγικής όμως δεν είναι μόνο ένα καλογυρισμένο βίντεο για έναν προορισμού, αλλά μια συγκροτημένη τακτική που έχει καθαρούς στόχους, προσδοκώμενα οφέλη, εστιάζει και αναδεικνύει τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά που κάνουν μοναδικό έναν προορισμό.

Σε αυτό τον τομέα παρατηρείται αυξημένη κινητικότητα σε κάποια μικρά νησιά με συμμετοχή σε διεθνείς εκθέσεις, καμπάνιες στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, συνεργασίες με φορείς του εξωτερικού. Οι προσπάθειες αυτές έχουν σημαντικά αποτελέσματα και έχουν βοηθήσει στην προσέλκυση κοινού από το εξωτερικό σε προορισμούς που δεν είναι τόσο γνωστοί, αλλά έχουν καταφέρει και «χτίζουν» brand name στον διεθνή τουριστικό χάρτη.

Οι νησιωτικοί προορισμοί που έχουν μείνει «πίσω» σε αυτό τον τομέα, συνίσταται να κινηθούν ταχύτερα, να προβούν στις απαραίτητες συνεργασίες για να αποκτήσουν τουριστικό management και marketing με σύγχρονα εργαλεία και ολοκληρωμένο σχεδιασμό.

Ηλεκτροδότηση – Ύδρευση – Υποδομές

Θα πρέπει να επισημανθεί πως για αυτές τις κινήσεις όμως υπάρχουν και σημαντικά εμπόδια τα οποία πρέπει να επιλυθούν και στην συντριπτική τους πλειονότητα αφορούν ενέργειες που είναι ευθύνη της Κεντρικής Πολιτείας να υλοποιηθούν για να στηριχθούν τα νησιά τόσο συνολικά, όσο και για την μεγαλύτερη τουριστική τους ανάπτυξη.

Σε όλα τα νησιά, ακόμη και στους τοπ διεθνείς προορισμούς της χώρας επισημαίνονται οι ελλείψεις που υπάρχουν σε υποδομές. Ελλείψεις που μπορεί μεν να μην αποθαρρύνουν ένα μεγάλο ποσοστό επισκεπτών, αλλά σίγουρα εμποδίζουν δε την ποιοτική αναβάθμιση του τουριστικού προϊόντος που προσφέρουν τα ελληνικά νησιά.

Οι ανάγκες σε μονάδες αφαλάτωσης, φιλικής για το περιβάλλον ενέργειας, σύγχρονα λιμάνια και αεροδρόμια είναι καταγεγραμμένες. Χρειάζεται να υπάρξουν έργα υποδομών, ιδιαίτερα στα μικρότερα νησιά που θα βελτιώσουν τη ζωή καταρχάς των κατοίκων, αλλά θα βελτιώσουν θεαματικά και τις παρεχόμενες υπηρεσίες προς τους επισκέπτες τους. Για την προσέλκυση τουριστών υψηλότερου κοινωνικού οικονομικού προφίλ, που πολλοί ευαγγελίζονται, δεν αρκεί μόνο η δημιουργία πολυτελών καταλυμάτων σε έναν προορισμό. Θα πρέπει συνολικά οι παρεχόμενες υπηρεσίες να είναι αντάξιες των προσδοκιών αυτού του ταξιδιωτικού κοινού και ως εκ τούτου απαιτούνται δημόσιες επενδύσεις σε υποδομές. Το στοιχείο αυτό είναι επίσης σημαντικό και για τη συγκράτηση, αλλά και διεύρυνση κατόπιν στα νησιά και βέβαια για την προσέλκυση επενδύσεων. Να μην ξεχνάμε επίσης ότι το περιβαλλοντικό αποτύπωμα ενός ταξιδιού και οι φιλικές για το περιβάλλον πρακτικές είναι πλέον ζωτικές για τις επιλογές των τουριστών.

Σταθερές και αξιόπιστες μεταφορές

Ένα βασικό πρόβλημα που απαντάται στο σύνολο σχεδόν της νησιωτικής χώρας είναι οι μεταφορές και η διασύνδεσή τους από θάλασσα και αέρος με την ηπειρωτική χώρα. Το πρόγραμμα των ακτοπλοϊκών δρομολογίων και οι πτήσεις θα πρέπει σε ένα βαθμό να είναι σταθερό και κυρίως ο προγραμματισμός για τους θερινούς μήνες θα πρέπει να ανακοινώνεται έγκαιρα. Οι δημοτικές αρχές σε πολλά νησιά τόνισαν ότι από αυτό το γεγονός χάνουν πολλές κρατήσεις, καθώς οι τουρίστες δεν μπορούν να εντοπίσουν πως θα μεταβούν στον προορισμό που θα ήθελαν να ταξιδέψουν.

Επιπλέον η δημιουργία ενός αξιόπιστου και σταθερού δικτύου συγκοινωνιών θα επιτρέψει και την καλύτερη τροφοδοσία των νησιών, παράγοντας σημαντικός και για την διασύνδεση του τουριστικού κλάδου στα νησιά με την παραγωγική βάση της χώρας και την αύξηση της κατανάλωσης ελληνικών προϊόντων στους τουριστικούς προορισμούς. Ζητήματα με τα οποία ασχολήθηκε αναλυτικά το Forum που διοργάνωσε το ITN News Web TV για τη «Στρατηγική Διασύνδεση της Παραγωγικής Βάσης της Χώρας με τον Τουρισμό». Σημαντικό είναι στον τομέα αυτό και η ενίσχυση του θεσμού του μεταφορικού ισοδύναμου που επιτρέπει την τροφοδοσία των νησιών με καλύτερους και δικαιότερους όρους.

Θεματικός τουρισμός, περιορισμός της εποχικότητας

Σε πολλά νησιά έχουν αναπτυχθεί και αναπτύσσονται σημαντικές πρωτοβουλίες για την ανάπτυξη θεματικών μορφών τουρισμού. Χάραξη μονοπατιών, περιπατητικές διαδρομές, φεστιβάλ γαστρονομίας, είναι μόνο μερικές πρωτοβουλίες που αναφέρθηκαν στο Forum για τα νησιά.

Οι πρωτοβουλίες αυτές έχουν οδηγήσει στην αύξηση της ταξιδιωτικής κίνησης εκτός περιόδου αιχμής. Η περαιτέρω ανάπτυξη και ενίσχυση των εναλλακτικών μορφών τουρισμού, είναι επίσης απαραίτητη και για την κάλυψη των αναγκών του σύγχρονου ταξιδιώτη. Σε πολλές περιπτώσεις σήμερα οι άνθρωποι δεν επιλέγουν πλέον ταξίδια με βάση τον προορισμό, αλλά με το τι θα κάνουν, τι εμπειρίες θα απολαύσουν στο ταξίδι τους. Το γεγονός αυτό καταδεικνύει και την αναγκαιότητα αναμόρφωσης του τουριστικού μοντέλου της χώρας συνολικά και τον εμπλουτισμό του με νέα στοιχεία πέρα από το «Ήλιος και Θάλασσα».

Πολλές κινήσεις γίνονται και για τις μαρίνες με στόχο την προσέλκυση θαλάσσιου τουρισμού, ωστόσο όπως διαπιστώθηκε από τις συζητήσεις στο Forum υπάρχουν ακόμη σημαντικές ελλείψεις και πολλά πρέπει να γίνουν για τον τομέα αυτόν. Θα πρέπει να προχωρήσουν ταχύτερα οι μελέτες για τις μαρίνες στα νησιά και να υλοποιηθούν χωρίς καθυστερήσεις. Οι ελληνικές θάλασσες με τα νησιωτικά συμπλέγματα αποτελούν εκ των πραγμάτων μοναδικό προορισμό στον κόσμο για το θαλάσσιο τουρισμό και δεν το έχουμε εκμεταλλευθεί ως χώρα στον βαθμό που θα έπρεπε.  

Σε αυτό το σημείο θα πρέπει να επισημανθεί και το ζήτημα του τουρισμού Υγείας, του ιαματικού τουρισμού και η διαμάχη που έχει ξεσπάσει μεταξύ δήμων και κυβέρνησης για τις ιαματικές πηγές. Οι δημοτικές αρχές επισημαίνουν με αρκετά σοβαρά επιχειρήματα, ότι οι ιαματικές πηγές αποτελούν δημόσια περιουσία και φέρνουν σημαντικά έσοδα στους προορισμούς που διαθέτουν ιαματικές πηγές, μεταξύ των οποίων είναι και πολλά νησιά. Χαρακτηρίζουν την προσπάθεια δημιουργίας της ΙΠΕ ΑΕ ως μια αναχρονιστική και αντιαναπτυξιακή κίνηση και διαφαίνεται πως θα υπάρξουν εξελίξεις επί του θέματος. Οπωσδήποτε το κεντρικό σημείο των όποιων επιλογών για τον τουρισμό και την ανάπτυξη θεματικών μορφών τουρισμού, θα πρέπει να έχει στο επίκεντρο την ανάπτυξη και οικονομική ενίσχυση των τοπικών κοινωνιών, ειδάλλως μπορεί να έχουν τα ακριβώς αντίθετα αποτελέσματα από τα προσδοκώμενα.

Τέλος για τον Θεματικό και Εναλλακτικό Τουρισμό, όπως ήδη έχει επισημανθεί από το σχετικό Forum που πραγματοποίησε το ITN News Web TV, χρειάζεται να δημιουργηθεί ένας χάρτης με τις δραστηριότητες και τις μορφές τουρισμού που υπάρχουν σε όλη τη χώρα, ώστε να μπορούν εύκολα οι χρήστες να εντοπίσουν και να «κλείσουν» τις διακοπές που επιθυμούν στη χώρα μας.

Διοίκηση – Επιχειρηματικότητα

Καταληκτικά για να λειτουργήσουν τα παραπάνω θα πρέπει να δοθεί έμφαση στην στήριξη της Τοπικής Αυτοδιοίκησης των νησιών με την παροχή πόρων και τεχνογνωσίας, ώστε να μπορέσουν να αντλήσουν τα μέγιστα οφέλη από ευρωπαϊκά προγράμματα, ενώ ιδιαίτερη έμφαση θα πρέπει να δοθεί και στις συγκοινωνίες, ένα ζήτημα για το οποίο οι Βρυξέλλες δείχνουν δυσκολία στο να το κατανοήσουν.

Επιπλέον θα ήταν εξαιρετικά χρήσιμο να υπάρξουν μέτρα για την στήριξη της επιχειρηματικότητας στα νησιά. Οι τοπικές επιχειρήσεις δημιουργούν θέσεις εργασίας, εισοδήματα, δημιουργούν τις βασικές προϋποθέσεις για να παραμένουν οι κάτοικοι στα νησιά τους και να αυξάνεται ο πληθυσμός και όχι να μειώνεται, όπως επισημάνθηκε για κάποια νησιά. Είναι σημαντικό να ενισχυθούν πέραν του τουρισμού και άλλες παραγωγικές δραστηριότητες στα νησιά, από τις οποίες σε πολλές περιπτώσεις θα αντλήσει οφέλη και ο τουριστικός κλάδος, όπως για παράδειγμα με την παραγωγή και τυποποίηση τοπικών προϊόντων.

Θα είναι επίσης θετικό και ωφέλιμο να υπάρξουν συνεργασίες με τα πανεπιστήμια της χώρας, ιδιαίτερα με αυτά της νησιωτικής χώρας ώστε να υπάρξουν ενδελεχείς επιστημονικές έρευνες γύρω από την ανάπτυξη των νησιών, τουριστική και όχι μόνο. Με τις έρευνες αυτές μπορεί να προωθηθεί η ανάπτυξη με σχέδιο, με σεβασμό στο περιβάλλον και στην πολιτιστική κληρονομιά και στην ανάπτυξη τουριστικών υπηρεσιών υψηλής ποιότητας χωρίς δυσάρεστες παρενέργειες, όπως το φαινόμενο του υπερτουρισμού.

Το σύνολο των εκπομπών βρίσκεται στο κανάλι της ITN News Web TV στο youtube.