Γιάννης Μπεχράκης: «Είδα την ελπίδα μέσα σε αυτή την κρίση»

Άφιξη εκατοντάδων χιλιάδων προσφύγων στην Ελλάδα το 2015. Πώς βίωσες την εμπειρία;

Έζησα αυτή την κρίση με πολύ πάθος, αφοσίωση και ενέργεια. Ένιωθα να ρουφάω τις ιστορίες και τα συναισθήματα των ανθρώπων που γνώρισα και να νιώθω τα βιώματά τους. Πόσες φόρες μου είπαν «πες την ιστορία μας»! Και αυτό για μένα ήταν τελικά το πιο σημαντικό: ότι γίναμε οι φωνές των ανθρώπων αυτών. Και παράλληλα είμαστε τα μάτια του κόσμου, ενός παγκόσμιου κοινού. Δουλεύω για το πρακτορείο Reuters, άρα μιλάμε για ένα κοινό ενός δισεκατομμυρίου ανθρώπων. Είναι τεράστια ευθύνη.

Η προσφυγική κρίση μού δημιούργησε βέβαια και ενοχές, γιατί συχνά με στοιχειώνουν τα ερωτήματα, μήπως μπορώ να κάνω κάτι παραπάνω, μήπως δεν κάνω αρκετά; Μέσα από τις φωτογραφίες μου, βοήθησα, από το Μάρτιο του 2015 που ξεκίνησα, να μπει το προσφυγικό ζήτημα στον χάρτη. Δέκα μήνες μετά όμως άρχισα να βλέπω εφιάλτες. Έβλεπα την κόρη μου να πνίγεται, τη γυναίκα μου να κινδυνεύει. Αισθάνθηκα συναισθηματικά πολύ επιβαρυμένος. Αναγνώρισα ότι πρέπει να αποστασιοποιηθώ, να αποτραβηχτώ. Δεν το παράτησα φυσικά, απλά έπρεπε να φύγω εγώ ο ίδιος από την πρώτη γραμμή και ανέλαβαν άλλοι φωτογράφοι της ομάδας μου τη συνέχεια.

Η δουλειά μου είναι να μην μπορεί κανένας να πει «δεν ήξερα». Ο καθένας από εκεί και πέρα αποφασίζει τι κάνει με αυτή την πληροφορία. Θα βγει στους δρόμους, θα βάλει το χέρι στην τσέπη για να βοηθήσει, θα το πει στα παιδιά του, θα αδιαφορήσει; Πάντα αισθάνομαι όμως ότι η δουλειά μου είναι ηθική υποχρέωση. Δεν διεκδικώ δάφνες, αυτή είναι η αποστολή μου.

Είχες κάποια αισιόδοξη ιστορία ή εικόνα από αυτή τη δύσκολη κρίση;

Είμαι αισιόδοξος ως άνθρωπος και πάντα προσπαθώ να βρω την ελπίδα μέσα σε αυτά που βλέπω. Και σίγουρα είδα την ελπίδα μέσα σε αυτή την κρίση. Είδα την άνευ όρων αγάπη των γονιών για τα παιδιά τους. Είδα την αλληλεγγύη. Μέσα στη μιζέρια και στο δράμα, τα μηνύματα ελπίδας έχουν ακόμη μεγαλύτερη δύναμη. Ένα φιλί, μια αγκαλιά, η αυτοθυσία είναι το μήνυμα του κόσμου ότι υπάρχει η ελπίδα και υπάρχει το αύριο.

Έχεις συναντήσει τους Γιατρούς Χωρίς Σύνορα σε πολλά σημεία του κόσμου. Ποια είναι η γνώμη σου για την οργάνωση και γιατί επέλεξες να τους βοηθήσεις;

Με ενδιαφέρει να δείχνω και να βοηθάω τη δουλειά των Γιατρών Χωρίς Σύνορα. Τους έχω δει στην Αφρική, σε πολλά σημεία, σε καταστροφές, μετά από σεισμούς… Ακριβώς επειδή ξέρω πόσο σημαντική δουλειά επιτελούν και πόσες θυσίες κάνουν ακόμη και ο καθένας στην ίδια του τη ζωή, τους εμπιστεύομαι και τους υποστηρίζω τυφλά. Έχω δει πώς δουλεύουν παντού, την έκταση της δράσης τους, αλλά κυρίως το ήθος και το αποτέλεσμα της δουλειάς τους. Το ότι εκεί που πηγαίνω με τη μηχανή μου βλέπω τους Γιατρούς Χωρίς Σύνορα, με κάνει να νιώθω οικεία. Κάνουμε διαφορετικά πράγματα, αλλά έχουμε μια κοινή αποστολή.

Μια φωτογραφία μπορεί ν’ αλλάξει τον κόσμο;

Ναι, φυσικά και μπορεί! Δεν εννοώ ότι σε μία ή δύο μέρες, χάρη σε μια φωτογραφία, μπορεί να αλλάξει η γνώμη του κοινού για σοβαρά θέματα. Όμως, αλλάζεις τον κόσμο όταν πείθεις έναν άνθρωπο ότι μπορεί να βοηθήσει ηθικά ή υλικά τους Γιατρούς Χωρίς Σύνορα να αλλάξουν τον κόσμο. Όταν κάποιος δίνει μια δωρεά και χάρη στη δωρεά, ένας Γιατρός Χωρίς Σύνορα σώζει μια ζωή. Μ’ έχει προσεγγίσει πολύς κόσμος και μου έχουν πει «δείξαμε τις φωτογραφίες σου στα παιδιά μας για να μάθουν ότι αυτοί οι άνθρωποι, “το 1.000.000 πρόσφυγες”, είναι άνθρωποι». Το έχω δει να γίνεται εδώ και 30 χρόνια που κάνω αυτή τη δουλειά. Φωτογραφίες μου έχουν βγάλει ανθρώπους από τη φυλακή γιατί δεν ήταν ένοχοι για το έγκλημα για το οποίο τους είχαν κατηγορήσει. Μια φωτογραφία μπορεί να κάνει έναν πολιτικό να αισθανθεί ντροπή ή να αποδείξει ότι είναι ψεύτης. Χάρη σε μια φωτογραφία, μπορεί να υπάρξει κοινωνική δικαιοσύνη.

Συνέντευξη: Χάρρις Γαζή, Υπεύθυνη Ανεύρεσης Πόρων των Γιατρών Χωρίς Σύνορα στην Ελλάδα

Σημείωση: Ο Γιάννης Μπεχράκης πρόσφατα απέσπασε το βραβείο του κοινού στον διαγωνισμό για την ανάδειξη των κορυφαίων πολεμικών ανταποκριτών Bayeux-Calvados Awards, στο Bayeux της Νορμανδίας, και δώρισε το χρηματικό έπαθλο των 3.000€ στους Γιατρούς Χωρίς Σύνορα. Τον ευχαριστούμε.